به گزارش ایران اکونا به نقل از خبرنگار مهر، سال ۱۴۰۳ سال پر فراز و نشیب برای مردم ایران بود. سالی مملو از رویدادهای مهم که دانشگاه‌ها و جامعه دانشجویی نیز از آن بی نصیب نماندند. از اواخر اردیبهشت ماه که دولت سیزدهم به صورت زودهنگام به پایان رسید، برخی دانشگاه‌ها نیز درگیر تغییرات مدیریتی شدند و رد پای سایر چالش‌های اقتصادی و تحولات فرهنگی نیز در دانشگاه‌ها مشهود بود. در این گزارش به مهم‌ترین وقایع دانشجویی در سال ۱۴۰۳ می‌پردازیم.
بازگشت دانشجویان اخراجی به دانشگاه
یکی از مهم‌ترین موضوعات دانشجویی در سال ۱۴۰۳ موضوع بازگشت دانشجویان اخراجی و دارای حکم انضباطی به تحصیل بود. مسعود پزشکیان در راستای وعده‌های انتخاباتی خود بر لزوم بازگرداندن دانشجویان و اساتید اخراجی به محیط‌های علمی تاکید داشت. در همین راستا در دفتر بازرسی و شکایات وزارت علوم کارگروهی تشکیل شد تا به پرونده این دانشجویان رسیدگی شود.
در مورد بازگشت دانشجویان اخراجی و تعلیقی به دانشگاه‌ها آمار ضد و نقیض فراونی اعلام شد و در میان اخبار منتشر شده در مورد این موضوع مشخص شد که آمار دانشجویان اخراجی اندک و کم‌تر از انگشتان یک دست بوده ولی در مورد دانشجویان دارای پرونده انضباطی که منجر به تعلیق آنها شده بود، آمار موثقی اعلام نشد.
بازنگری شیوه‌نامه انضباطی دانشجویان
در روزهای آغازین مهرماه و حدود یک ماه پس از آغاز فعالیت وزرای دولت چهاردهم، خبر بازنگری در شیوه‌نامه انضباطی دانشجویان منتشر شد. این شیوه‌نامه که توسط حسین سیمایی صراف؛ وزیر علوم و محمدرضا ظفرقندی؛ وزیر بهداشت ابلاغ شد، با هدف تفکیک جزئی‌تر تخلفات و رفع ابهام از تداخل و کلیت در آنها، تطبیق و ایجاد تناسب مین تخلفات و تنبیهات، وحدت رویه بیشتر در احکام صادره و تعیین مراجع صالحه برای تشخیص وقوع برخی تخلفات تدوین شد.
شیوه‌نامه انضباطی دانشجویان بر اساس آئین‌نامه انضباطی که در ۱۴ شهریور ماه ۱۳۷۴ در شورای عالی انقلاب فرهنگی تصویب شده بود، در سال‌های ۱۳۹۸ و ۱۴۰۱ نیز تنظیم و ابلاغ شده بود و در سال ۱۴۰۳ مورد بازبینی قرار گرفت.
البته برخی تغییرات اعمال‌شده در این شیوه‌نامه مورد انتقاد نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه‌ها و شورای عالی انقلاب فرهنگی قرار گرفت. حتی برخی نمایندگان مجلس خواستار ورود کمیسیون اصل ۹۰ به موضوع بازنگری این شیوه‌نامه شدند و برخی نیز عنوان کردند که شیوه‌نامه انضباطی ۱۴۰۱ با آئین‌نامه انضباطی مصوب ۱۳۷۴ در شورای عالی انقلاب فرهنگ مغایرت دارد.
در نهایت دکتر سعید حبیبا رئیس سازمان امور دانشجویان وزارت علوم در مورد این انتقادات با بیان این‌که تعارضی بین شیوه‌نامه و آئین‌نامه انصباطی وجود ندارد، گفت: شیوه‌نامه‌ای که ابلاغ شده همان شیوه‌نامه‌ای بوده که تا سال ۱۴۰۱ در حال اجرا بوده و تنها یک ماده به آن اضافه شده است. بنابراین هیچ تعارضی بین شیوه‌نامه و آئین‌نامه انضباطی وجود ندارد. همچنین عنوان شد که این شیوه‌نامه بازنگری نمی‌شود چرا که بر اساس اختیارات دو وزیر تغییرات آن انجام شده است.
حضور پزشکیان در دانشگاه تهران
سال تحصیلی ۱۴۰۳-۱۴۰۴ به طور رسمی در ۲۱ مهر ماه ۱۴۰۳ با حضور رئیس جمهور وزرای علوم و بهداشت، اساتید و دانشجویان در دانشگاه تهران آغاز شد. این مراسم همچون سال‌های گذشته با حواشی همراه بود.
برخی تشکل‌های دانشجویی، از جمله بسیج دانشجویی دانشگاه تهران پیش از برگزاری مراسم نیز درخواست کرده بودند فرصتی به نمایندگان تشکل‌های دانشجویی برای سخنرانی داده شود؛ ولی در مراسم آغاز سال تحصیلی (بر خلاف مراسم روز دانشجو) به طور سنتی زمانی برای سخنرانی تشکل‌های دانشجویی در نظر گرفته نمی‌شود. این موضوع مورد اعتراض برخی دانشجویان قرار گرفت. در زمان آغاز سخنرانی رئیس جمهور یکی از دانشجویان نسبت به عدم اختصاص تریبون به تشکل‌های دانشجویی اعتراض کرد و همین سبب شد که پزشکیان فرصت سخنرانی به دانشجوی معترض که مسئول بسیج دانشجویی دانشگاه بود، دهد.
روز دانشجو و حضور رئیس جمور در دانشگاه شریف
مراسم روز دانشجو که در تاریخ ۱۷ آذرماه ۱۴۰۳ برگزار شد، مسعود پزشکیان در دانشگاه شریف حضور پیدا کرد. در این مراسم نمایندگان تشکل‌ها، شوراهای صنفی و انجمن‌های علمی دانشجویی به سخنرانی پرداختند. دغدغه‌های مختلفی از جمله وجود فضای ناامیدی در بین نسل جوان، مهاجرت دانشگاهیان، عبور از بحران‌های کشور با رویکرد علمی، بازنگری در سیاست‌های فیلترینگ، انتقاد از استفاده از سهمیه و رانت، لزوم حمایت از معیشت اقشار پایین جامعه، لزوم تغییر سیاست‌های اقتصادی و بحث بر سر سیاست‌های روابط خارجی کشور و قانون حجاب و عفاف از موضوعاتی بود که توسط دانشجویان در این مراسم مطرح شد.
خودکشی دستیاران پزشکی هنوز ادامه دارد
در سال ۱۴۰۳ موضوع رفتارهای آسیب‌رسان به خود در میان دستیاران پزشکی (رزیدنت‌ها) ادامه داشت. خودکشی دانشجویان دوره تخصص پزشکی در سال‌های اخیر به یکی از نگرانی‌های جدی تبدیل شده است. دلایل متعددی از جمله؛ فشار کار بالا، ساعات طولانی کار، کمبود حمایت‌ها روانی و اجتماعی و مشکلات مالی، برای بروز این رفتارها در میان دستیاران پزشکی مطرح شده است. این عوامل می‌تواند به افزایش استرس و اضطراب در میان دستیاران پزشکی منجر شده و خطر بروز افسردگی و افکار خودکشی را افزایش دهد.
دکتر شهرام یزدانی؛ مشاور آموزشی رئیس جمهور اعلام کرده، بر اساس یک مطالعه در شهر تهران؛ ۶۵ درصد از دستیاران پزشکی افسردگی دارند که ۲۵ درصد از آن افسردگی شدید است. همچنین ۶۰ درصد اضطراب دارند که در بین آنها اضطراب ۱۶ درصد از افراد شدید است. همچنین یک سوم دستیارانی که در این مطالعه مورد بررسی قرار گرفته بودند، افکار خودکشی داشتند که در ۱۰ درصد از آنها افکار خودکشی خطرناک بوده است.
بر همین اساس اقداماتی از جمله تشکیل «کمیته ویژه بررسی موارد آسیب به خود در دانشجویان و دستیاران» توسط دکتر جلیل حسینی معاون آموزشی وزارت بهداشت انجام شده است که هدف آن مراقبت از سلامت روانی دانشجویان و دستیاران است. همچنین دکتر حسین کرمانپور؛ رئیس مرکز روابط عمومی و اطلاع‌رسانی وزارت بهداشت بر نقش اساتید در پیشگیری از خودکشی تاکید کرده و عنوان کرده در یک مطالعه انجام شده مهم‌ترین عامل انصراف دانشجویان از خودکشی صحبت با اساتید بوده است. دکتر مسعود حبیبی؛ معاون فرهنگی دانشجویی وزارت بهداشت نیز بهبود شرایط خوابگاه‌ها و افزایش حقوق دستیاران پزشکی و ایجاد تسهیلات رفاهی برای آنها را عوامل موثری برای کاهش رفتارهای آسیب‌رسان دانسته است.
تصویب دستیاری به عنوان شغل
با توجه به اهمیت موضوع دستیاران پزشکی، یکی از اقداماتی که در سال ۱۴۰۳ مورد توجه مسئولین قرار گرفت، تبدیل دوره دستیاری پزشکی به یک شغل رسمی بود. این موضوع در سال‌های قبل نیز مطرح شده بود ولی به نتیجه نرسیده بود. در سال ۱۴۰۳ این موضوع توسط وزیر بهداشت در هیئت وزیران مطرح و در آن‌جا به تصویب رسید.
پس از آن در بودجه پیشنهادی دولت به مجلس مصوبه‌ای در مورد تبدیل دستیاری به شغل وارد شد که در نهایت پس از کش و قوس‌های فراوان مورد تصویب مجلس قرار گرفت. با تبدیل دوره دستیاری به شغل از سال ۱۴۰۴، دستیاران پزشکی از مزایای این شغل از جمله پرداخت حقوق، بیمه تامین اجتماعی و محاسبه دوره دستیاری در سوابق شغلی برخوردار می‌شوند.
افزایش حقوق دستیاران پزشکی
کمک هزینه تحصیلی دستیاران پزشکی در سال ۱۴۰۳ افزایش یافت. در حال حاضر دستیاران پزشکی بسته به رشته و وضعیت تاهل بین ۱۵ تا ۲۵ میلیون تومان دریافت می‌کنند. به گفته دکتر جلیل حسینی؛ معاون آموزشی وزارت بهداشت اوایل سال امسال در مورد افزایش مجدد حقوق دستیاران تصمیم‌گیری خواهد شد.
افزایش شهریه دانشگاه آزاد
اواخر مهرماه ۱۴۰۳ بود که موضوع افزایش شهریه دانشگاه آزاد حاشیه‌ساز شد. دانشجویان ورودی جدید رشته‌های پزشکی دانشگاه نسبت به افزایش شهریه دانشگاه معترض بودند و همچنین نسبت به عدم اطلاع‌رسانی دقیق درباره میزان افزایش شهریه پزشکی نیز اعتراض داشتند. این اعتراضات منجر به برگزاری تجمعاتی در اطراف مجلس و پاستور و تشکیل کارزارهایی در فضای مجازی در این زمینه شد.
به گفته دانشجویان این دانشگاه، شهریه‌های پزشکی دانشگاه آزاد افزایش سه برابری داشته است. این اعتراضات تا جایی ادامه یافت که در دیدار رمضانی اخیر دانشجویان با رهبری نیز یکی از دانشجویان اعتراض خود نسبت به افزایش شهریه دانشگاه آزاد مطرح کرد.
در همین راستا دانشگاه آزاد ویدئویی از جلسه دکتر طهرانچی رئیس دانشگاه آزاد اسلامی با برخی دانشجویان علوم پزشکی منتشر کرد. رئیس دانشگاه آزاد در این جلسه توضیح داد که افزایش شهریه دانشجویان پزشکی ورودی ۱۴۰۳ حدود ۵۰ درصد افزایش داشته است. همچنین این افزایش شهریه در خرداد ۱۴۰۳ به درخواست وزارت بهداشت دولت سیزدهم و تصویب هیئت امنای دانشگاه آزاد صورت گرفته است. وی همچنین عنوان کرده که دفترچه انتخاب رشته پزشکی دانشگاه آزاد توسط سازمان سنجش پزشکی منتشر می‌شود و دانشگاه هیچ دخالتی در تعیین شهریه مندرج در دفترچه نداشته و دانشجویان پیش از ثبت‌نام از افزایش شهریه آگاه بوده‌اند.
لازم به ذکر است که از ابتدای آغاز اعتراضات دانشجویان نسبت به افزایش شهریه، دانشگاه آزاد برای دانشجویان علوم پزشکی ورودی ۱۴۰۳ امکان کاهش ۵۰ درصدی شهریه در صورت تعهد خدمت در مراکز درمانی دانشگاه آزاد را فراهم کرده است.
هزینه‌های غذای دانشجویان
در سال‌های اخیر به دلیل استمرار تورم و افزایش هزینه‌ها یکی از مشکلاتی که دانشگاه‌ها با آن دست به گریبان هستند، تامین هزینه‌های غذای دانشجویی است. دانشگاه‌ها هر سال مبلغ بیشتری نسبت به سال‌های قبل برای غذای دانشجویی هزینه می‌کنند. بر اساس گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس ۱۷ درصد از منابع دانشگاه‌ها صرف غذای دانشجویی می‌شود که این مبلغ در دانشگاه‌های دنیا به طور معمول کم‌تر از ۱۰ درصد است.
اسفندماه ۱۴۰۳ در فضای مجازی اخباری مبنی بر حذف ردیف بودجه غذای دانشجویی در بودجه ۱۴۰۴ مطرح شد که مسئولین ضمن رد خبر عنوان کردند که در بودجه ۱۴۰۴ برای تغذیه دانشجویان وزارت علوم ۱۰.۴ همت و برای دانشگاه‌های علوم پزشکی حدود ۹ همت اعتبار پیش‌بینی شده است.
همچنین ۲۰ اسفندماه هیئت‌وزیران به سازمان برنامه و بودجه مجوز داد که اعتبار تامین غذای دانشجویان از محل «منابع موضوع استجازه از مقام معظم رهبری مبنی بر برداشت یک میلیارد دلار از منابع صندوق توسعه ملی» استفاده شود.
مرگ تلخ ۲ دانشجوی خوابگاهی
آبان ماه ۱۴۰۳، روابط عمومی دانشگاه خواجه نصیرالدین طوسی از فوت امیرمهدی چگینی؛ دانشجوی ورودی ۱۴۰۳ دانشکده شیمی این دانشگاه بر اثر حادثه سقوط از پله‌های طبقه سوم خوابگاه خبر داد. در اطلاعیه فوت این دانشجو آمده بود: متاسفانه برخی دانشجویان هنگام پایین آمدن به جای استفاده از پلکان اقدام به سر خوردن بر روی نرده می‌کنند که با کمال تاسف در مورد ایشان این امر منجر به سقوط به طبقه همکف خوابگاه شد. این حادثه با وجود تلاش‌های کادر درمان منجر به فوت این دانشجو شد.
وقتی امیر محمد به قتل رسید...
امیرمحمد خالقی دانشجوی دانشگاه تهران بود که حوالی کوی دانشگاه به قتل رسید. او که دانشجوی ورودی ۱۴۰۲ رشته مدیریت کسب و کار دانشگاه تهران بود، از خراسان جنوبی برای تحصیل به تهران آمده و در کوی دانشگاه ساکن شده بود، هنگامی که چهارشنبه شب ۲۴ بهمن ماه پس از پایان اولین روز کاری خود در حال بازگشت به خوابگاه بود، در خیابان مجاور درب پشتی کوی، در درگیری با سارقان با ضربان چاقو زخمی شد و با وجود رسیدگی پزشکان و انجام اعمال جراحی صبح روز بعد از دنیا رفت.
کشته شدن امیرمحمد سبب اعتراض دانشجویانی شد که سال‌ها بود نسبت به امنیت محدوده دانشگاه‌ها و خوابگاه‌ها معترض بودند. در همین راستا تجمعاتی در روزهای پس از مرگ این دانشجو در دانشگاه تهران و کوی دانشگاه صورت گرفت. مسئولین دانشگاه و وزارت علوم با حضور در میان دانشجویان وعده‌هایی برای رسیدگی به شرایط امنیت دانشجویان دادند.
همچنین وزیر علوم نیز که از سوی رئیس جمهور ماموریت ویژه برای پیگیری این موضوع پیدا کرده بود، تامین روشنایی محدوده اطراف کوی، نصب کیوسک نیروی انتظامی در دو نقطه خارج از کوی دانشگاه و همچنین نصب دوربین خارج از دانشگاه برای تامین امنیت معابر را وعده داد. وی با حضور در برخی از خوابگاه‌ها از نزدیک وضعیت امنیت آنها را بررسی کرد.
همچنین با توجه به این‌که این دانشجو به دلیل ممناعت از سرقت تلفن همراه و لپتاپ خود به قتل رسید، وزیر علوم از بیمه شدن تلفن همراه و لپتاپ دانشجویان خبر داد. وزارت علوم در تفاهم‌نامه‌ای با شرکت بیمه پارسیان اقدام به بیمه کردن تلفن همراه و لپتاپ دانشجویان تا سقف ۵۰ میلیون تومان از ۱۵ فروردین ۱۴۰۴ کرد. وی با بیان این‌که این بیمه تنها شامل حوادثی چون سرقت، زورگیری، ارعاب و تهدید خواهد بود، ابراز امیدواری کرد که دانشجویان همواره در سلامت و امنیت کامل باشند و هرگز به استفاده از این بیمه نیاز پیدا نکنند.
۳۰ بهمن‌ماه فرمانده انتظامی تهران بزرگ از دستگیری تمامی سارقان و قاتلان مرتبط با قتل دانشجوی دانشگاه تهران خبر داد. در روزهای پایانی اسفندماه نیز حکم دادگاه این پرونده قتل صادر شد.
نمره ریاضی دانشجویان دانشگاه شریف
یکی از وقایع دانشجویی که در سال ۱۴۰۳ سر و صدای زیادی ایجاد کرد، نمره ریاضی دانشجویان دانشگاه شریف بود. در نیمسال اول سال تحصیلی ۱۴۰۳-۱۴۰۴ دانشجویان دانشگاه شریف در درس ریاضی ۲ میانگین نمره ۵.۲۳ از ۲۰ کسب کردند.
۷۴۰ نفر از دانشجویان رشته‌های مختلف دانشگاه شریف درس «ریاضی ۲» را برداشته بودند. از بین آنها ۹۰ نفر اقدام به حذف اضطراری این درس کردند و مابقی میانگین نمره ۵.۲۳ کسب کردند. افرادی که نمره بالاتر از ۶ کسب گرفته بودند، درس را از طریق بردن نمرات بر روی نمودار پاس شدند ولی ۳۵۰ نفر از آنها این درس را افتادند که این اتفاق اعتراضاتی را نسب به این موضوع برانگیخت. این اعتراضات سبب برگزاری مجدد آزمون برای این درس شد.
برخی این نمرات را نتیجه سختگیری‌های غیر ضروری اساتید و مشکلات ساختاری آموزش و برخی دیگر نیز آن را نتیجه افت سطح علمی دانشجویان می‌دانند. با وجود پیگیری‌های بسیار مسئولان دانشگاه شریف حاضر به پاسخگویی و ارائه توضیحات در این زمینه نشدند.
سال ۱۴۰۳ برای جامعه دانشگاهی ایران سالی پر حادثه و اثرگذاری بود. وقایع گوناگونی موجب شد دانشجویان در مرکز توجه قرار بگیرند. جامعه دانشگاهی با چالش‌هایی از جمله مشکلات اقتصادی و بحران‌های روانی مواجه است. راهکارهای ارائه شده در زمینه مشکلات موجود نیازمند پیگیری‌های جدی‌تر در آینده است.
