با توجه به تنوع اقلیمی گیاهان دارویی، پتانسیل افزایش صادرات و ارزآوری برای کشور وجود دارد، اما این امر مستلزم جلوگیری از خام‌فروشی، فرآوری، ماشین آلات مناسب و فناوری روز است تا بتوانیم سهم ایران را از گردش مالی گیاهان دارویی در دنیا افزایش دهیم چراکه سهم ایران از ۱۳۰ میلیارد دلار کل گردش مالی سالانه گیاهان دارویی تنها ۶۰۰ میلیون دلار است.این در حالی است که کشورما در تولید بسیاری از گیاهان دارویی همچون زعفران، گل محمدی، زیره سیاه، زیره سبز و گشنیز حرفی برای گفتن دارد.
بنابر آمار سال گذشته سطح زیرکشت گیاهان دارویی حدود ۱۳۷ هزار و ۹۱۵ هکتار بوده که نسبت به سال ۱۴۰۱، ۴۰ هزار هکتار افزایش داشتیم. همچنین سال گذشته حدود ۴۳۶ هزار و ۵۴۲ تن عملکرد گیاهان دارویی بوده است. همچنین امسال از مجموع ۲۹۵ هزارهکتار سطح زیرکشت، ۴۰۰ هزارتن گیاهان دارویی تولید می شود.
در این راستا محمدعلی رضایی رئیس اتحادیه تولیدکنندگان و صادرکنندگان گیاهان دارویی گفت: برآوردها حاکی از آن است که گردش مالی گیاهان دارویی تا سال ۲۰۵۰ به ۵۰۰ میلیارد دلار برسد. اما در حال حاضر سهم ما با همین تنوع و کیفیت گیاهان دارویی کمتر از نیم درصد است که با ایجاد زنجیره ارزش حداقل می توانیم ۱۰ درصد گردش مالی دنیا معادل ۱۳ میلیارد دلار را داشته باشیم.
رضایی کل صادرات گیاهان دارویی را ۶۰۰ میلیون دلار اعلام کردو افزود: بنابر آمار سالانه صادرات زعفران و مابقی گیاهان دارویی ۳۰۰ تا ۳۵۰ میلیون دلار صادرات است که متاسفانه اکثرا خام صادر می شود، درحالیکه با به روز شدن ماشین آلات کشاورزی و توسعه زنجیره ارزش می توان میزان صادرات را به ۱۰ درصد افزایش داد.
تولید گیاهان دارویی تا پایان برنامه هفتم به ۶۰۰ هزارتن می رسد
حسین زینلی مجری طرح گیاهان دارویی وزارت جهاد کشاورزی گفت: بنابر آمار از مجموع ۲۹۵ هزارهکتار سطح زیرکشت، ۴۰۰ هزار تن گیاهان دارویی تولید می شود. اما تا پایان برنامه هفتم برآورد می شود که تولید گیاهان دارویی به ۵۰۰ تا ۶۰۰ هزارتن برسد.
او با بیان اینکه توسعه کشت دیم و افزایش تولید گیاهان دارویی در رونق صادرات تاثیر بسزایی دارد، افزود: با همکاری معاونت زراعت، ۶۰ هزار هکتار از دیمزارها را به گیاهان دارویی تخصیص خواهیم داد. سال گذشته سطح زیرکشت دیمزارها ۵۲ هزار هکتار بود.
زینلی با بیان اینکه در تولید بسیاری از گیاهان دارویی رتبه های اول تا سوم را دارا هستیم، گفت: ایران در تولید گل محمدی رتبه نخست، زعفران رتبه نخست، زیره سیاه رتبه اول در کشت، در حوزه گشنیز و زیره سبز رتبه سوم و موسیر رتبه اول را دارا هستیم.
مجری طرح گیاهان دارویی وزارت جهاد سطح زیرکشت زعفران را ۱۲۷ هزار هکتار اعلام کرد و افزود: براساس آمار متوسط عملکرد برداشت زعفران ۲.۵ کیلو در هکتار است که با نوسازی مزارع امکان افزایش عملکرد در واحد سطح وجود دارد به طوریکه با صادرات هزار تن زعفران به بازارهای هدف ظرف مدت زمان ۵ تا ۶ سال امکان ۱.۵ میلیارد دلار ارزآوری وجود دارد.
به گفته او، برآوردها حاکی از آن است که امسال تولید زعفران با رشد ۲۰ تا ۲۵ درصدی نسبت به سال قبل به ۳۵۰ تن تا ۴۰۰ تن برسد.
زینلی گفت: در برنامه هفتم هدفگذاری شده که سطح زیرکشت گیاهان دارویی به ۴۰۰ هزارهکتار و تولید ۵۰۰ تا ۶۰۰ هزارتن برسد که براین اساس ۲۰۰ هزارتن گیاهان دارویی به بازارهای هدف خواهد شد.
پتانسیل تولید زعفران ۳ برابر رقم فعلی است
در ادامه علی حسینی عضو شورای ملی زعفران از پتانسیل تولید سه برابری زعفران خبر داد و گفت: علی رغم آنکه پتانسیل تولید بیش از هزارتن زعفران در کشور وجود دارد، بنابراین استراتژی و سیاست مناسبی در حوزه تولید و صادرات باید اتخاذ شود.
او با بیان اینکه ۶۰ تا ۷۰ کشور مقصد صادرات زعفران ایران است، گفت: اگر به تولید واقعی زعفران دست یابیم، به رقم قابل قبول صادرات دست می‌یابیم.
حسینی گفت: با توجه به شرایط مساعد بارش در فصل بهار برآوردها حاکی از آن بود که تولید زعفران نسبت به سال قبل ۵۰ تا ۶۰ درصد افزایش یابد و سپس با تشدید گرمای هوا میزان رشد تولید۲۰ تا ۳۰ درصد پیش بینی شد و از طرفی پیش بینی‌هایی مبنی بر کاهش تولید صورت گرفت، حال باید منتظر ماند و دید که تولید به کدام سمت و سو می‌رود.
با توجه به شرایط اقلیمی و کم آبی کشور بهترین جایگزین کشت محصولات آب بر، گیاهان دارویی است چراکه در راستای ارتقای ضریب امنیت غذایی، کشت محصولات آب بر باید از طریق کشت فراسرزمینی انجام شود و کشت داخل به محصولات کم آب نظیر گیاهان دارویی اختصاص یابد تا بتوان سهم ایران از گردش مالی گیاهان دارویی در دنیا را افزایش داد.
