خبرگزاری مهر – گروه استان‌ها: استان کرمان به دلیل موقعیت خاص جغرافیایی، آب‌وهوای کوهستانی و خاک حاصلخیز، به یکی از مناطق مستعد برای تولید گردو در ایران تبدیل شده است. این محصول که از دیرباز در این استان کشت می‌شود، نخستین سطح زیر کشت باغ‌های گردوی کشور به کرمان تعلق دارد و دومین تولید کننده محصول نیز محسوب می‌شود اما نتوانسته جایگاه ویژه‌ای در بازارهای داخلی به خود اختصاص دهد. مشکلاتی مانند بحران آب، کمبود زیرساخت‌های لازم و نبود حمایت‌های دولتی، تولیدکنندگان گردو را با چالش‌هایی روبه‌رو کرده است.
پتانسیل‌های تولید گردو در استان کرمان
کرمان با دارا بودن کوهستان‌های وسیع، مناطق مرتفع و آب‌وهوای سرد و معتدل، شرایط مناسبی برای تولید گردو دارد. مناطقی مانند بافت، رابر، بردسیر و سیرجان به دلیل ارتفاع بالاتر از سطح دریا و آب‌وهوای معتدل، شرایط ایده‌آلی را برای رشد گونه‌های مقاوم و با کیفیت گردو فراهم کرده‌اند. گردوی تولیدی کرمان به دلیل مغز بزرگ، طعم دلپذیر و میزان چربی بالا، از نظر کیفی با انواع گردوهای تولیدی در دیگر استان‌ها رقابت می‌کند.
وجود بازارهای هدف در نزدیکی این استان، از دیگر مزایای تولید گردو در کرمان است. صادرات گردوی کرمان به کشورهای حاشیه خلیج‌فارس و دیگر کشورهای همسایه، فرصت‌های اقتصادی گسترده‌ای ایجاد می‌کند. با توجه به افزایش تقاضای جهانی برای گردو، این استان می‌تواند با برنامه‌ریزی مناسب، جایگاه خود را به عنوان قطب صادرات گردو در منطقه تثبیت کند.
مشکلات و چالش‌ها در کاشت گردو
استان کرمان با دارا بودن ظرفیت‌های طبیعی و اقلیمی مناسب، می‌تواند به یکی از قطب‌های تولید گردوی ایران و حتی منطقه تبدیل شود. با این حال، چالش‌هایی همچون بحران آب، عدم حمایت‌های دولتی و مشکلات صادراتی، همچنان مانعی بر سر راه توسعه این صنعت است. با توجه به اهمیت اقتصادی و اجتماعی محصول گردو برای استان کرمان، دولت و نهادهای مربوطه باید با اتخاذ تدابیر و سیاست‌های حمایتی و ارائه تسهیلات مناسب، از تولیدکنندگان این محصول حمایت کنند. همچنین با سرمایه‌گذاری در بخش فرآوری و بازاریابی گردو، می‌توان از پتانسیل‌های صادراتی این محصول بهره بیشتری برد و بازارهای جدیدی را برای گردوی کرمان ایجاد کرد.
تولید کنندگان گردو در کرمان از نبود حمایت‌های کافی دولتی گلایه‌مند هستند. کمبود تسهیلات کم‌بهره، عدم ارائه وام‌های بلندمدت برای نوسازی باغات و نبود برنامه‌های حمایتی در مواجهه با بحران‌های طبیعی، از جمله مشکلاتی است که تولیدکنندگان با آن مواجه هستند. نبود بیمه کشاورزی برای جبران خسارات ناشی از خشکسالی و آفات نیز ریسک فعالیت کشاورزان را افزایش می‌دهد.
بسیاری از تولیدکنندگان گردوی کرمان، به دلیل نبود واحدهای فرآوری و بسته‌بندی مناسب، مجبورند محصول خود را به‌صورت فله و بدون بسته‌بندی به بازار عرضه کنند. این امر نه تنها سودآوری را کاهش می‌دهد، بلکه از اعتبار و جایگاه محصول در بازارهای بین‌المللی نیز می‌کاهد.
نبود برند سازی مناسب و عدم معرفی گردوی کرمان در بازارهای خارجی، باعث شده که این محصول به‌خوبی نتواند جایگاه مناسبی در بازارهای بین‌المللی پیدا کند. فقدان برنامه‌های تبلیغاتی، بسته‌بندی نامناسب و نبود استانداردهای بین‌المللی برای صادرات، از جمله مشکلات اساسی در این زمینه است.
آمار و ارقام تولید گردو در کرمان بر اساس آمار سازمان جهاد کشاورزی استان کرمان، سالانه بیش از ۲۵ هزار تن گردو در این استان تولید می‌شود که بخش قابل توجهی از آن مربوط به مناطق بافت و رابر است. مساحت باغات گردو در استان کرمان حدود ۱۷ هزار هکتار است که هزاران نفر را به‌صورت مستقیم و غیرمستقیم مشغول به کار کرده است. این ارقام نشان از ظرفیت بالای این استان برای تولید گردو دارد، اما بهره‌برداری حداکثری از این ظرفیت نیازمند سرمایه‌گذاری، حمایت‌های دولتی و رفع موانع است.
مهمترین مشکل اما واردات بی رویه گردو به استان کرمان است؛ از گردوی شیلی و چینی گرفته تا گردوی بی کیفیت تویسرکان و تبریز وارد استان کرمان می‌شود و با قیمت‌های کمتر به مردم عرضه می‌شود، این در حالی است که در صد وجود چربی در این گونه‌های محصول بسیار پایین‌تر از گردوی استان کرمان است.
بحران کم آبی و هزینه‌های بالای تأمین آب برای باغداران گردو
یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های کشاورزی کرمان، کمبود منابع آبی است. خشکسالی‌های پیاپی و کاهش سطح آب‌های زیرزمینی، باغات گردو را با بحران کم‌آبی مواجه کرده است. باغداران مجبورند هزینه‌های بالایی برای تأمین آب از طریق چاه‌های عمیق متحمل شوند که این امر سودآوری را کاهش می‌دهد و گاهی منجر به کاهش سطح زیر کشت می‌شود.
حسین رستمی، یکی از کشاورزان با سابقه شهرستان رابر که نزدیک به دو دهه است درختان گردو را پرورش می‌دهد، از مشکلاتی که با بحران آب برای تولیدکنندگان ایجاد شده به خبرنگار مهر می‌گوید: آب اصلی‌ترین مشکل ما است و درختان گردو به آب زیادی نیاز دارند. خشکسالی‌های اخیر باعث شده بسیاری از چشمه‌ها و قنات‌هایی که باغ‌هایمان را تغذیه می‌کردند، خشک شوند و ما مجبور شدیم چاه‌های عمیق بزنیم، اما هزینه‌های بالای حفاری و استفاده از پمپ‌های پرقدرت، عملاً سود ما را به صفر رسانده است. درآمدی که از فروش گردو داریم، تماماً صرف نگهداری باغ و تأمین آب می‌شود و با این اوضاع، ادامه کار بسیار دشوار است.
رستمی، همچنین از نبود حمایت‌های دولتی گلایه دارد و می‌افزاید: بارها به اداره جهاد کشاورزی مراجعه کرده‌ایم و خواسته‌ایم که وام‌های کم‌بهره برای حفر چاه یا استفاده از سیستم‌های آبیاری مدرن بدهند، اما هیچ نتیجه‌ای نگرفتیم. ما نیاز داریم دولت به کشاورزان گردو کار توجه بیشتری کند، چون اگر وضعیت به همین شکل ادامه پیدا کند، بسیاری از ما مجبور خواهیم شد باغات را رها کنیم یا به کاشت محصولات دیگری که به آب کمتری نیاز دارند، روی بیاوریم.
علی رضایی، نیز که در شهرستان بافت به پرورش گردو مشغول است، مشکلات زیادی را در زمینه بازاریابی و فروش تجربه کرده و این موضوع را به‌عنوان یکی از موانع اصلی درآمدزایی پایدار برای کشاورزان می‌داند.او به خبرنگار مهر می‌گوید: گردوی کرمان از لحاظ کیفیت بی‌نظیر است، اما عدم دسترسی به واحدهای فرآوری و بسته‌بندی باعث می‌شود که ما نتوانیم محصول خود را به‌خوبی به بازارهای هدف معرفی کنیم. مجبوریم گردو را به صورت فله و بدون بسته‌بندی به دلال‌ها بفروشیم. آنها گردو را با قیمت بسیار پایینی از ما می‌خرند و سپس با بسته‌بندی و برند سازی، آن را با قیمت‌های چند برابری به فروش می‌رسانند.
رضایی، همچنین به فقدان برند سازی و فرصت‌های صادراتی اشاره کرده و می‌افزاید: گردوی کرمان می‌تواند به بازارهای خارجی صادر شود، ولی به دلیل نبود امکانات برای فرآوری، بسته‌بندی و نداشتن نشان تجاری معتبر، ما از این بازارها محروم هستیم. وی می‌گوید: بارها درخواست کردیم که دولت یا بخش خصوصی برای احداث واحدهای فرآوری و بسته‌بندی سرمایه‌گذاری کنند تا ارزش افزوده بیشتری ایجاد شود، اما هنوز هیچ اقدامی انجام نشده است.
مهدی جعفری، هم کشاورز جوانی که اخیراً باغ گردوی خانوادگی را مدیریت می‌کند، در گفتگو با خبرنگار مهر به چالش‌های مرتبط با آموزش و تکنولوژی اشاره می‌کند. وی می‌گوید: بیشتر کشاورزان قدیمی هنوز از روش‌های سنتی برای کشت و آبیاری گردو استفاده می‌کنند که بهره‌وری پایینی دارد. وی می‌افزاید: ما نیاز به دوره‌های آموزشی برای یادگیری روش‌های نوین داریم، اما امکانات آموزشی کافی برای کشاورزان فراهم نیست. وی ادامه می‌دهد: بسیاری از کشاورزان اطلاعی از تکنولوژی‌های جدید آبیاری یا روش‌های افزایش بهره‌وری ندارند و همین باعث کاهش تولید می‌شود.
او می‌افزاید: جوانانی مثل من که به این کار علاقه‌مند هستند و می‌خواهند روش‌های جدید را به کار بگیرند، نیاز به حمایت و آموزش داریم. ما اگر بتوانیم روش‌های مدرن کشت و آبیاری را یاد بگیریم، می‌توانیم در مصرف آب صرفه‌جویی کرده و محصولات باکیفیت‌تری تولید کنیم.
این اظهارات نمایانگر بخشی از مشکلات کشاورزان گردو کار در استان کرمان است. بحران آب و کمبود زیر ساخت‌های مناسب فرآوری، بسته‌بندی و برند سازی، چالش‌هایی جدی برای تولیدکنندگان این محصول باارزش ایجاد کرده است. حل این مشکلات نیازمند توجه و حمایت گسترده از سوی دولت و سرمایه‌گذاری بخش خصوصی برای ایجاد زیرساخت‌های لازم است تا بتوان از پتانسیل‌های اقتصادی گردوی کرمان به بهترین نحو بهره‌برداری کرد.
راهکارهای پیشنهادی برای بهبود تولید و صادرات گردوی کرمان
۱- افزایش بهره‌وری و توسعه سیستم‌های آبیاری مدرن: برای مقابله با بحران آب، استفاده از روش‌های مدرن آبیاری مانند آبیاری قطره‌ای و بارانی ضروری است. این روش‌ها به کاهش مصرف آب کمک می‌کنند و می‌توانند بهره‌وری محصول را به‌صورت قابل توجهی افزایش دهند. دولت می‌تواند با ارائه یارانه و تسهیلات مالی، کشاورزان را به استفاده از این روش‌ها تشویق کند.
۲- ایجاد صندوق‌های حمایتی و تسهیلات مالی مناسب: دولت می‌تواند با ایجاد صندوق حمایتی مخصوص کشاورزان گردو، تسهیلات مالی مناسبی برای توسعه و نوسازی باغات و همچنین برای مقابله با بحران‌ها ارائه دهد. ارائه وام‌های کم‌بهره و بلندمدت و همچنین ایجاد بیمه کشاورزی برای محصولات گردو می‌تواند به امنیت مالی تولیدکنندگان کمک کند و انگیزه سرمایه‌گذاری در این بخش را افزایش دهد.
۳- توسعه واحدهای فرآوری و بسته‌بندی: احداث واحدهای صنعتی فرآوری و بسته‌بندی گردو در استان کرمان، ضمن ایجاد اشتغال، می‌تواند ارزش افزوده بالایی برای محصول گردو ایجاد کند. تولید محصولاتی چون روغن گردو، خمیر گردو و آجیل‌های فرآوری‌شده علاوه بر کاهش اتلاف محصول، باعث افزایش سودآوری و جذب مشتریان جدید می‌شود.
۴- برند سازی و معرفی محصول در بازارهای جهانی: برای جذب بازارهای خارجی و داخلی، نیاز به برند سازی و بسته‌بندی استاندارد و مدرن است. استفاده از بسته‌بندی‌های جذاب و استاندارد، کیفیت گردوی کرمان را بهتر به نمایش می‌گذارد و باعث جلب نظر مشتریان خارجی می‌شود. برگزاری نمایشگاه‌های تخصصی و معرفی گردوی کرمان به‌عنوان یک برند ملی و بین‌المللی، می‌تواند کمک شایانی به توسعه صادرات این محصول کند.
۵- اجرای دوره‌های آموزشی برای کشاورزان گردو کار درباره تکنیک‌های نوین کشاورزی، به‌ویژه روش‌های مقابله با خشکسالی و آفات، می‌تواند به افزایش کیفیت و کمیت محصول کمک کند. انتقال دانش روز و استفاده از تجربیات متخصصین، به‌ویژه در زمینه بهره‌وری از منابع آب، موجب ارتقای سطح تولید و بهره‌برداری خواهد شد.
