به گزارش ایران اکونا به نقل از خبرنگار اقتصادی خبرگزاری تسنیم، سامانه جامع تجارت در اطلاعیه ای از تغییر محل تامین ارز تخصیص‌های از محل صادرات دیگران به مرکز مبادله طلا و ارز خبر داد که احتمالا این اقدام موجب روان تر شدن تخصیص ها با قیمت های جدید خواهد شد.
متن این اطلاعیه بدین شرح است :
پیرو اطلاعیه قبلی پیرامون آغاز فرآیند تامین ارز در بستر مرکز مبادله ارز و طلای ایران، به استحضار می‌رساند:
کلیه درخواست‌های تخصیص با محل تامین ارز "صادرات دیگران" و با وضعیت "آماده برای تخصیص" و همچنین درخواست‌های تخصیص یافته معتبر که هنوز تامین ارز نشده‌اند، به صورت سیستمی به محل تامین ارز "مرکز مبادله طلا و ارز" و نرخ "توافقی" اصلاح گردیده و باید از بستر مرکز مبادله اقدام به تامین ارز نمایند.
انتقال تأمین ارز صادرات دیگران به مرکز مبادله طلا و ارز؛ گامی ناقص در اصلاح ساختار ارزی
با اعلام اخیر سامانه تجارت، فرآیند تأمین ارز از محل صادرات دیگران به مرکز مبادله طلا و ارز منتقل شده است. این تغییر، در راستای سیاست‌های جدید ارزی کشور، گامی مهم تلقی می‌شود. اما هنوز مسئله‌ای بنیادین در ساختار تامین ارز پابرجاست: عدم تغییر در رویه رانتی واردات در مقابل صادرات خود. فراموش نکنیم که تنها امسال از محل ارز صادرات خود صدها میلیون دلار آیفون رفرش و ریپک به بازار موبایل ایران تزریق شد.
اهمیت ارز صادراتی در تعمیق بازار جدید
در سیاست‌های ارزی کشور، ارز حاصل از صادرات نقشی کلیدی در تأمین نیازهای ارزی واردکنندگان ایفا می‌کند. با این حال، رویه واردات در مقابل صادرات خود که اجازه می‌دهد صادرکنندگان ارز خود را مستقیماً برای واردات استفاده کنند، موجب بروز مشکلات زیر می‌شود:
رانت ارزی: صادرکنندگانی که از این رویه استفاده می‌کنند، عملاً از رقابت‌پذیری خارج شده و به بهره‌برداری ناعادلانه از منابع ارزی می‌پردازند.
کاهش شفافیت: این سازوکار باعث کاهش شفافیت در جریان عرضه و تقاضای ارز می‌شود و تعادل بازار را برهم می‌زند.
کاهش تعمیق بازار ارز: ارز صادراتی که می‌توانست وارد بازار آزاد و مرکز مبادله شده و به افزایش حجم و پویایی بازار کمک کند، مستقیماً در مسیر اختصاصی مصرف می‌شود.
نقش مرکز مبادله طلا و ارز در اصلاح ساختار ارزی
انتقال تأمین ارز صادرات دیگران به مرکز مبادله طلا و ارز، اگرچه به شفاف‌تر شدن مسیر تأمین ارز کمک می‌کند، اما به تنهایی نمی‌تواند تعادل را به بازار برگرداند. به ویژه در شرایطی که همچنان مکانیزم‌های انحصاری نظیر واردات در مقابل صادرات خود پابرجاست. این مرکز میتواند از طریق اقدامات زیر به اصلاح بازار کمک کند:
حذف رویه واردات در مقابل صادرات خود: این اقدام میتواند جریان ارز صادراتی را به سمت عرضه عمومی هدایت کرده و از شکل‌گیری رانت جلوگیری کند.
تقویت ابزارهای نظارتی: شفاف‌سازی عملکرد بازیگران بازار ارز از طریق نظارت دقیق‌تر بر منابع و مصارف ارزی.
تعمیق بازار ارز: عرضه تمامی ارزهای صادراتی در مرکز مبادله میتواند به افزایش عمق بازار و کاهش نوسانات نرخ ارز کمک کند.
پیامدهای اقتصادی ادامه رویه فعلی
در شرایطی که تورم همچنان در سطح بالایی قرار دارد و اقتصاد کشور با چالش‌های متعددی روبروست، استمرار رویه‌های رانتی مانند واردات در مقابل صادرات خود میتواند به مشکلات زیر دامن بزند:
افزایش شکاف طبقاتی: اختصاص منابع ارزی به گروهی خاص، منجر به افزایش نابرابری‌ها می‌شود.
کاهش منابع ارزی در دسترس: با اختصاص ارز صادراتی به مسیرهای محدود، توان تأمین ارز برای واردات ضروری کاهش می‌یابد.
اختلال در سیاست‌های توسعه‌ای: استفاده غیربهینه از منابع ارزی، برنامه‌های توسعه‌ای کشور را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد.
انتقال تأمین ارز از محل صادرات دیگران به مرکز مبادله طلا و ارز گامی مثبت است، اما برای اصلاح ساختار بازار ارزی کافی نیست. حذف رویه رانتی واردات در مقابل صادرات خود، اقدامی ضروری برای تقویت شفافیت، تعمیق بازار، و کاهش نوسانات ارزی است.
انتظار می‌رود بانک مرکزی و سیاست‌گذاران اقتصادی با تغییر این رویه، فرصت را برای شکل‌گیری بازاری منصفانه و رقابتی فراهم آورند و در عین حال از اقشار آسیب‌پذیر که تحت تأثیر نوسانات ارزی قرار می‌گیرند، حمایت کنند.
