صنعت کشمش امروز یک پای ثابت صادرات در جهان شهر ملایر است که با تولید سالانه بیش از ۵۰ هزار تُن کشمش، یکی از تولیدکنندگان عمده کشور به شمار می‌رود، به گونه‌ای که سهم شهرستان ملایر از میزان صادرات کشمش ایران، بین ۴۰ تا ۵۰ هزار تُن است و حدود ۲۵ درصد ارزش دلاری و ۲۸ درصد حجم صادرات ایران را به خود اختصاص داده است.
در حال حاضر حدود ۶۰ واحد فرآوری و بسته‌بندی کشمش با ظرفیت تولید بیش از ۸۰ هزار تُن در شهر جهانی انگور فعال است که در فراز و نشیب‌های فراوان و سال‌ها تحریم‌های ظالمانه، نام ملایر را در صادرات حفظ و برند طلای سبز را به بیش از ۲۰ کشور دنیا صادر کرده‌اند، برندی که امروز بسیاری از رقبای کشمش برای ورود در بازارهای رقابتی جهان و صادرات از نام ملایر روی کالاهای خود استفاده می‌کنند، اما سنگینی سایه تعهد ارزی چالشی بزرگ پیش‌روی صنعت کشمش قرار داده که صادرات این محصول را در ملایر شهر و سایر نقاط کشمش‌خیز کشور با تهدید مواجه کرده است.
برای حل مشکل تعهد ارزی که از سال ۱۳۹۷ بانک مرکزی با راه‌اندازی "نظام یکپارچه معاملات ارزی" یا همان "سامانه نیما" مانع بزرگی روبروی صادرات غیرنفتی از جمله کشمش ایجاد کرد، تاکنون مسوولان مرتبط، فعالان بخش خصوصی و نمایندگان مجلس پیگیری‌های زیادی برای برداشتن مانع تعهد ارزی انجام دادند، اما تاکنون به نتیجه نرسیده است.
در همین راستا به همت اتاق بازرگانی استان همدان و شهرستان ملایر، در نشست ویژه‌ای با حضور نماینده مردم ملایر در مجلس شورای اسلامی، رئیس و جمعی از اعضای هیات نمایندگان اتاق بازرگانی استان، هیات رئیسه کمیسیون کشاورزی اتاق بازرگانی همدان، جمعی از مدیران و تولید و صادرکنندگان کشمش، مشکلات و موانع پیش‌روی کشمش شهرستان ملایر مورد بررسی قرار گرفت.
فضا برای رفع تعهد ارزی مهیا است
تعهد ارزی، موانع موجود در گمرک، تعطیلی آزمایشگاه مرجع صدور گواهی استاندارد در ملایر، میزان گوگرد استفاده شده در محصول و استانداردسازی محصول، عدم ثبات قیمت، تعلیق کارت‌های بازرگانی، آفات و بیماری، وجود کربنات پتاسیم تقلبی در بازار، افزایش هزینه‌های گمرکی به واسطه عدم قبول گواهی مبداء و گواهی‌های اخذ شده از جمله مشکلاتی بود که در این نشست بررسی و مطرح شد.
طی سال‌های گذشته به همت نماینده ملایر، تمامی اعضای کمیسیون کشاورزی مجلس و مسوولان عالی رتبه وزارت جهاد کشاورزی برای بازدید از ظرفیت‌ها و بررسی مشکلات صنعت انکور و کشمش به این شهرستان سفر کردند، که به گفته نماینده مردم ملایر در مجلس شورای اسلامی امیدوار به حل مسائل و مشکلات پیش‌روی این صنعت هستیم، اما عمده‌ترین مشکل در مسیر رفع موانع این حوزه، بیمه نبودن تاکستان‌ها است.
حجت الاسلام «احد آزادیخواه» در این نشست، نبود ثبات قیمت برای کشمش را یک مشکل مهم و ناشی از تکانه‌های فراملی دانست و گفت: ملایر صرفا نمی‌تواند تنظیم‌کننده قیمت باشد و باید متغیرهای مختلف را مدیریت کرد که در همین راستا این موضوع را در دستور کار قرار داده‌ایم تا بتوانیم قدری از ضرر و زیان کشاورزان را جبران کنیم.
بیمه نبودن باغ‌های انگور؛ مشکل مهم باغداران
وی با بیان اینکه تعلیق کارت‌های بازرگانی به دلیل تعهد ارزی و برون‌سپاری اتفاق افتاده است، ادامه داد: در تدوین برنامه هفتم توسعه تلاش زیادی شد تا بخش کشاورزی از تعهد ارزی مستثنی شود، اما بانک مرکزی قانع نشد و امروز که فضا بسیار مهیاتر است، باید با همکاری اتاق بازرگانی و اتاق تعاون از سه ضلع متفاوت بحث اقناع‌سازی را انجام دهیم.
عضو کمیسیون کشاورزی مجلس شورای اسلامی برای تشکیل جلسه کارشناسی با حضور رئیس بانک مرکزی و وزرای مربوطه تا قبل از آذرماه برای بررسی موضوع تعهد ارزی اعلام آمادگی کرد و افزود: در رابطه با مشکل سرمازدگی سال گذشته باغ‌های انگور ملایر، بیمه نبودن تاکستان‌ها مشکل اصلی باغداران بود که برای جبران خسارت، بانک کشاورزی باید تعامل بیشتری می‌کرد.
حجت الاسلام آزادیخواه رعایت نکردن بقایای سموم در محصولات کشاورزی را از دیگر مشکلات برشمرد و گفت: سموم ممنوعه و تقلبی در بازار موجود است و مافیا آن را وارد می‌کنند و وزیر جهاد کشاورزی قول مساعد داد این مشکل تدبیر شود.
وی تاکید کرد: با توجه به نقش و جایگاه ملایر در صادرات کشمش، باید پای معاونت اقتصادی وزرات خارجه و سازمان توسعه تجارت بیشتر به این شهر باز شود و در این زمینه ما آماده کمک و همکاری هستیم.
شورای گفت‌وگو؛ حلال مشکلات بخش خصوصی
رئیس اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی استان همدان نیز هدف از تشکیل دوره‌ای این جلسات را استفاده از نظرات و پیشنهادات اتاق بازرگانی‌های چهار شهرستان استان، برای بررسی موضوعات خاص مطرح شده و جمع‌بندی نتیجه این جلسات و در نهایت طرح در شورای گفت و گوی دولت و بخش خصوصی عنوان کرد.
«رحیم مرتضایی» یکی از وظایف اتاق بازرگانی را مشاوره دادن به قوای سه‌گانه از طریق شورای گفت و گوی دولت و بخش خصوصی دانست و افزود: سال گذشته ۴۹ مصوبه در شورای گفت و گوی دولت و بخش خصوصی در استان داشتیم که از این تعداد سه مصوبه ملی است و اغلب مصوبات اجرایی شده است.
وی با بیان اینکه مشکلاتی همچون قیمت‌گذاری و تعهدات ارزی مرتبط با کشمش در این نشست بررسی شد، ابراز امیدواری کرد: این مشکلات از طریق نمایندگان مجلس در قوه مقننه پیگیری و حل شود.
مرتضایی تاکید کرد: برای نخستین تفاهم‌نامه‌ای با پنج دانشگاه استان برای ارتباط بیشتر دانشگاه و صنعت با اتاق بازرگانی منعقد کردیم و می‌خواهیم با راه‌اندازی دفتر، اولین استان در این زمینه باشیم و نیاز است دانشگاه ملی ملایر نیز به این توافقنامه اضافه شود.
بخش کشاورزی از شمول تعهد ارزی معاف شود
عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی ایران نیز در ادامه این نشست بر لزوم چاره‌اندیشی در حوزه انگور و کشمش به ویژه در بخش تولید و بخش مرتبط با صادرات تاکید کرد و گفت: یکی از مشکلات جدی این صنعت، بقایای سموم باقیمانده در محصول است که بیش از یک‌سال پیگیر این موضوع هستیم.
«منوچهر رضایی» با تاکید بر اینکه باید از ورود و توزیع سموم غیرمجاز در بخش کشاورزی ممانعت شود، افزود: این در حالیست که با فعال شدن معاونت ترویج وزارت جهاد کشاورزی، میزان و نحوه مصرف سموم مجاز براساس دیدگاه کارشناسی و علمی به کشاورزان انتقال داده شود.
وی همچنین توزیع کربنات پتاسیم صنعتی به جای خوراکی را از دیگر مشکلات تولیدکنندگان عنوان و بیان کرد: این مشکل به واسطه سوء استفاده فعالان اقتصادی غیرمجاز صنف ایجاد شده و به دلیل نداشتن کیفیت، محصول به طور کامل خشک نشده و دچار کپک‌زدگی و آسیب می‌شود.
به گفته عضو اتاق بازرگانی استان همدان؛ مشکلات صادرات کشمش عمدتا در حوزه ملی و فراملی است که اصلی‌ترین آن ناشی از تبعات یک تصمیم اشتباه به نام تعهد ارزی است و معتقدم تعهد ارزی، مُخل صادرات غیرنفتی است و باید محصولات بخش کشاورزی از شمول تعهد ارزی معاف تا مشکلات حوزه صادرات حل شود.
در حوزه انگور نیاز به تنوع محصولات داریم
مدیر جهاد کشاورزی ملایر نیز با اشاره به اینکه بیشترین تولیدکنندگان این شهرستان در حوزه باغداری است و حجم بالایی از صادرات استان وابسته به کشمش است، بیان کرد: با توجه به هزینه‌های بالای نهاده‌ها، انتظار داریم راهکاری تدبیر شود تا قیمت مناسبی برای کشمش تعیین شود و پایداری تولید را داشته باشیم.
«علیرضا زنگنه» تنوع بخشی در فرآوری محصولات انگور را یکی از اولویت‌های این حوزه برشمرد و گفت: چنانچه صادرات فقط به صورت کشمش تیزابی باشد، بدون تردید در بازارهای رقابتی با مشکل مواجه می‌شویم و باید به سمت ایده‌های بهتر حرکت کرد.
رئیس اداره استاندارد ملایر نیز یکی از مشکلات این حوزه را منسجم نبودن سیستم مدیریتی واحدهای فرآوری کشمش دانست و بیان کرد: اگر با دقت و نظم بهتری فعالیت کنند کمتر با مشکل مواجه می‌شوند و اخذ گواهینامه صادرکننده برتر می‌تواند در بحث مشکلات استاندارد تسهیل‌گر باشد.
«داریوش خالقی» با اشاره به رفع تعلیق آزمایشگاه مرجع صدور گواهی استاندارد، گفت: تعداد آزمایشگاه‌ها از یک مورد به ۲ آزمایشگاه در ملایر افزایش یافت، اما با توجه به کاهش صادرات و هزینه‌های ثابت آزمایشگاه، امکان ادامه فعالیت نداشتند و تعطیل شد، اما آزمایشگاه استان در حال فعالیت است.
رئیس گمرک ملایر نیز در این نشست تاکید کرد: ۸۰ درصد مشکلات حوزه صادرات کشمش مربوط به تعهد ارزی است که عدم انجام آن موجب تعلیق کارت‌های بازرگانی شده و صادرکننده به کارت‌های بازرگانی مشکوک و اجاره‌ای روی آورده‌اند و این امر مشکلات مسایل قضایی برای آنها به وجود می‌آورد.
«ناصر ترکاشوند» گفت: از سال گذشته سهم صادرات کشمش که بیشترین صادرات این شهرستان را داشت، جای خود را به وازلین صنعتی و فروسیلیس داده، به طوری‌که در ۶ ماهه نخست امسال سهم صادرات کشمش از گمرک ملایر ۱۰۳ هزار و ۲۵۰ تُن بود و نسبت به مدت مشابه سال قبل، ۹۳ درصد کاهش داشته است.
وی تعهد ارزی، تعلیق کارت‌های بازرگانی، مسائل دارایی، استاندارد و کارت‌های اجاره‌ای را از مواردی برشمرد که موجب می‌شود صادرکنندگان با وجود آمادگی و زیرساخت‌های لازم، نتوانند صادرات را از شهرستان انجام و به صورت گمنام از شهرهای دیگر اقدام کنند.
منبع: ایرنا
