به گزارش ایران اکونا به نقل از گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، ولادیمیر پوتین در دیدار خود با علی‌اکبر احمدیان، دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران، بر اهمیت کریدور شمال-جنوب به عنوان یک پروژه کلیدی برای هر دو کشور تأکید کرد.
این کریدور به دلیل ویژگی‌های اقتصادی و استراتژیک خود می‌تواند تجارت بین‌المللی بین آسیا و اروپا را تسهیل کند و با کاهش 40 درصدی مسافت و 30 درصدی هزینه‌های حمل و نقل، به عنوان یکی از مقرون به‌صرفه‌ترین مسیرهای ترانزیتی شناخته می‌شود.
پوتین بر تکمیل و بهره‌برداری کامل از این پروژه تأکید داشت و آن را راهی برای گسترش همکاری‌های اقتصادی و تجاری بین روسیه و ایران و همچنین تقویت روابط دوجانبه راهبردی دانست.
از سوی دیگر، علی‌اکبر احمدیان نیز به رویکرد دولت جدید ایران برای توسعه روابط با روسیه اشاره و بر ادامه همکاری‌ها در چارچوب این کریدور تأکید کرد.
این پروژه می‌تواند تأثیر قابل توجهی در افزایش تبادلات تجاری بین ایران، روسیه و سایر کشورهای منطقه داشته باشد و به تحکیم روابط ژئوپلیتیک و اقتصادی بین این کشورها کمک کند.
کریدور حمل و نقل بین‌المللی شمال-جنوب (INSTC) یک پروژه استراتژیک است که بین روسیه، ایران، هند و دیگر کشورها اجرا می‌شود و به دلایل اقتصادی، ژئوپلیتیک و ترانزیتی از اهمیت بالایی برخوردار است.
دلایل اولویت داشتن این پروژه برای ایران و روسیه به شرح زیر است:
- کاهش زمان و هزینه‌های حمل و نقل:کریدور شمال-جنوب به عنوان یک مسیر جایگزین برای کانال سوئز عمل می‌کند و زمان حمل و نقل بین اروپا، آسیای مرکزی و جنوب آسیا را تا حد زیادی کاهش می‌دهد. این مسیر می‌تواند مسیرهای فعلی را که طولانی‌تر و پرهزینه‌تر هستند، بهبود بخشد. به‌ویژه برای روسیه و ایران، این مزیت اقتصادی بزرگی محسوب می‌شود.
- افزایش مبادلات تجاری: این کریدور امکان افزایش مبادلات تجاری بین ایران، روسیه و سایر کشورهای عضو را فراهم می‌کند. روسیه به دنبال کاهش وابستگی به مسیرهای تجاری غربی است و این کریدور می‌تواند به توسعه تجارت با کشورهای آسیایی و خاورمیانه کمک کند.
- ارتقای موقعیت ژئوپلیتیک: این کریدور به هر دو کشور ایران و روسیه کمک می‌کند تا نقش استراتژیک خود را در منطقه تقویت کنند. برای ایران، این پروژه به معنای تبدیل شدن به یک هاب ترانزیتی مهم است و می‌تواند روابط خود را با کشورهای همسایه و فراتر از آن توسعه دهد. همچنین، برای روسیه که به دنبال راه‌های جایگزین برای دور زدن تحریم‌های غربی است، این کریدور اهمیت زیادی دارد.
- کاهش وابستگی به غرب: روسیه و ایران هر دو تحت تحریم‌های اقتصادی قرار دارند و به دنبال مسیرهایی برای کاهش وابستگی به زیرساخت‌های تجاری و مالی غربی هستند. این کریدور می‌تواند به آنها کمک کند تا تعاملات تجاری و اقتصادی خود را با کشورهای آسیایی و دیگر مناطق جهان افزایش دهند.
- تقویت همکاری‌های منطقه‌ای: این پروژه همکاری‌های منطقه‌ای بین کشورهای عضو را تقویت می‌کند و زمینه‌ساز پروژه‌های زیرساختی دیگری همچون توسعه بنادر، راه‌آهن و جاده‌ها خواهد بود. این دلایل نشان‌دهنده اولویت بالا و استراتژیک کریدور شمال-جنوب برای ایران و روسیه است.
برای ارتقای فرصت‌ها در ایران، موانع مختلفی وجود دارد که می‌توانند توسعه اقتصادی و اجتماعی را کند کنند.
برخی از این موانع عبارتند از:
-تحریم‌های اقتصادی: تحریم‌های بین‌المللی بر ایران تأثیرات منفی زیادی بر تجارت خارجی، جذب سرمایه‌گذاری و همکاری‌های اقتصادی داشته‌اند. این موضوع سبب شده دسترسی به بازارهای جهانی، سرمایه و فناوری‌های نوین محدود شود.
- ناپایداری اقتصادی: نوسانات ارزی، تورم بالا و مشکلات مالی ناشی از سیاست‌های اقتصادی نامتعادل می‌تواند بر جذب سرمایه‌گذاری‌های داخلی و خارجی تأثیر بگذارد و ثبات اقتصادی را تهدید کند.
- بروکراسی پیچیده و قوانین دست‌وپاگیر: فرآیندهای پیچیده اداری و قوانین غیرشفاف می‌تواند انگیزه کارآفرینان و سرمایه‌گذاران را کاهش دهد و باعث شود کسب‌وکارها برای ورود به بازار با چالش‌های زیادی مواجه شوند.
- مشکلات بانکی و مالی: سیستم بانکی ضعیف و نبود دسترسی به خدمات مالی مدرن (مانند تسهیلات بانکی بین‌المللی و استفاده محدود از سیستم‌های مالی جهانی) از جمله موانع توسعه هستند.
-کمبود زیرساخت‌های مناسب: کمبود یا عدم به‌روزرسانی زیرساخت‌های اساسی مانند حمل‌ونقل، انرژی، ارتباطات و اینترنت باعث محدودیت در بهره‌برداری از ظرفیت‌های تولیدی و نوآوری می‌شود.
- بیکاری و ناتوانی در تطابق نیروی کار: نرخ بالای بیکاری، به‌ویژه در بین جوانان و فارغ‌التحصیلان دانشگاهی، به دلیل نبود فرصت‌های شغلی متناسب با تحصیلات و مهارت‌ها، یک چالش جدی است.
- عدم دسترسی به فناوری‌های پیشرفته: به دلیل محدودیت‌های اقتصادی و عدم همکاری‌های بین‌المللی کافی، ایران در زمینه فناوری‌های نوین و پیشرفته با چالش مواجه است.
- مشکلات زیست‌محیطی: بحران‌های زیست‌محیطی مانند کمبود آب، آلودگی هوا و مدیریت ناپایدار منابع طبیعی، توسعه پایدار را تهدید می‌کنند.
- عدم شفافیت و فساد اقتصادی: وجود فساد و عدم شفافیت در نهادهای مختلف دولتی و خصوصی می‌تواند به کاهش اعتماد سرمایه‌گذاران و کندی توسعه اقتصادی منجر شود.
- وابستگی به نفت: اقتصاد ایران به شدت به درآمدهای نفتی وابسته است و این موضوع در شرایط کاهش قیمت نفت یا تحریم‌های بین‌المللی مشکلات زیادی ایجاد می‌کند. برای غلبه بر این موانع، نیاز به اصلاحات ساختاری و همکاری‌های بین‌المللی است تا ایران بتواند به‌طور کامل از پتانسیل‌های خود بهره‌برداری کند.
برای رفع موانعی که مانع از توسعه اقتصادی و اجتماعی در ایران می‌شوند، باید اقدامات جامع و هماهنگ در سطوح مختلف انجام شود. رفع این موانع قدمی موثر در اهداف و کسب منافع ملی ایران در پروژه کریدور شمال- جنوب خواهد بود.
برخی از راه‌حل‌های پیشنهادی عبارتند از؛
1-کاهش تحریم‌های اقتصادی - دیپلماسی فعال و مذاکرات بین‌المللی: از طریق مذاکرات چندجانبه و تعامل با قدرت‌های جهانی، ایران می‌تواند به کاهش یا رفع تحریم‌ها امیدوار باشد. حضور در اتحادیه های اقتصادی بین المللی و ایفای نقش فعال در آنها می‌تواند راهگشای کاهش فشارهای اقتصادی باشد.
- تنوع بخشیدن به شرکای تجاری: توسعه روابط اقتصادی با کشورهای همسایه، آسیا، آفریقا و آمریکای لاتین می‌تواند وابستگی به بازارهای محدود را کاهش و حضور و نفوذ ایران را در این مناطق برای پیشبرد اهداف اقتصادی گسترش دهد.
2- ایجاد ثبات اقتصادی،اصلاح سیاست‌های مالی و پولی: دولت می‌تواند با اجرای سیاست‌های مناسب مالی و پولی، تورم را کنترل کند و از نوسانات ارزی جلوگیری کند. شفافیت در برنامه‌های اقتصادی و ایجاد نظم در بازار ارز و کالا نیز ضروری است.
- کاهش وابستگی به درآمدهای نفتی: تنوع‌بخشی به منابع درآمدی، به‌ویژه توسعه بخش‌های غیرنفتی مانند صنایع کشاورزی، گردشگری و فناوری، می‌تواند به ثبات اقتصادی کمک کند.
3- اصلاح بروکراسی و قوانین کسب‌وکارتسهیل فرآیندهای اداری: با دیجیتالی‌سازی خدمات دولتی و کاهش مراحل اداری غیرضروری، می‌توان شرایط را برای ایجاد و گسترش کسب‌وکارها آسان‌تر کرد.
- شفافیت و اجرای قانون: ایجاد یک محیط حقوقی شفاف و قابل‌پیش‌بینی که در آن قانون به‌طور مؤثر اجرا شود، می‌تواند فساد را کاهش دهد و اعتماد کسب‌وکارها را به دولت افزایش دهد.
4- تقویت سیستم بانکی و مالیاصلاحات در سیستم بانکی: اصلاح سیستم بانکی و تسهیل دسترسی به منابع مالی و اعتباری برای شرکت‌ها و کارآفرینان، به‌ویژه کسب‌وکارهای کوچک و متوسط، ضروری است.
- ادغام با بازارهای مالی جهانی: افزایش ارتباطات با نظام‌های مالی بین‌المللی و استفاده از فناوری‌های جدید مالی می‌تواند به رشد بازار مالی ایران کمک کند.
5- سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌هاجذب سرمایه‌گذاری داخلی و خارجی: با بهبود قوانین سرمایه‌گذاری و ارائه مشوق‌های مالی، می‌توان سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های کلیدی مانند حمل‌ونقل، انرژی و ارتباطات را افزایش داد.
- استفاده از فناوری‌های نوین: توسعه و بهره‌گیری از فناوری‌های نوین در حوزه‌هایی مثل انرژی‌های تجدیدپذیر و فناوری اطلاعات می‌تواند کارایی زیرساخت‌ها را افزایش دهد.
6- کاهش بیکاری و تقویت نیروی کارآموزش و مهارت‌آموزی: تطبیق نظام آموزشی با نیازهای بازار کار و توسعه برنامه‌های مهارت‌آموزی تخصصی می‌تواند شکاف بین مهارت‌های نیروی کار و نیازهای صنعتی را کاهش دهد.
- تشویق به کارآفرینی: ارائه تسهیلات مالی و مشوق‌های دولتی برای ایجاد استارتاپ‌ها و کسب‌وکارهای جدید می‌تواند به ایجاد فرصت‌های شغلی کمک کند.
7- دسترسی به فناوری‌های پیشرفتههمکاری‌های علمی و فناوری بین‌المللی: تقویت همکاری‌های علمی با کشورهای پیشرفته و سرمایه‌گذاری در تحقیق و توسعه (R&D) می‌تواند به افزایش توانمندی‌های فناوری کشور کمک کند.
- حمایت از نوآوری داخلی: ایجاد صندوق‌های حمایت از نوآوری و تأسیس مراکز تحقیقاتی و فناوری‌های پیشرفته به توسعه این بخش کمک می‌کند.
8-مدیریت بحران‌های زیست‌محیطیتوسعه انرژی‌های تجدیدپذیر: سرمایه‌گذاری در انرژی‌های سبز مانند انرژی خورشیدی و بادی می‌تواند به کاهش وابستگی به منابع نفتی و مدیریت بهتر منابع طبیعی کمک کند.
- اصلاح سیاست‌های زیست‌محیطی: اجرای سیاست‌های سختگیرانه در مدیریت منابع آب، کنترل آلودگی هوا و مدیریت پسماندها برای جلوگیری از تخریب محیط‌زیست ضروری است.
9- مبارزه با فساد و افزایش شفافیتایجاد نهادهای نظارتی قوی: تأسیس نهادهای مستقل نظارتی با اختیار کافی برای مقابله با فساد و نظارت بر عملکرد نهادهای دولتی و خصوصی.
- افزایش شفافیت در امور مالی و اداری: شفاف‌سازی قراردادها و معاملات دولتی و استفاده از فناوری‌های شفافیت‌زا مثل بلاکچین در امور مالی.
10-تنوع‌بخشی به منابع درآمدیتوسعه بخش‌های غیرنفتی: با سرمایه‌گذاری در حوزه‌هایی مانند گردشگری، صنعت، کشاورزی و خدمات، می‌توان درآمدهای کشور را متنوع کرد و وابستگی به نفت را کاهش داد.
- افزایش صادرات محصولات غیرنفتی: با بهبود کیفیت محصولات داخلی و توسعه بازارهای صادراتی جدید، ایران می‌تواند صادرات غیرنفتی را گسترش دهد. این راهکارها می‌توانند به کاهش موانع و ایجاد بستر مناسب برای توسعه اقتصادی و اجتماعی در ایران کمک کنند. اجرای موفق این سیاست‌ها نیازمند تعهد دولت، همکاری بخش خصوصی و حمایت‌های بین‌المللی است.
معصومه محمدی کارشناس مسائل روسیه
