توسعه صنعت پتروپالایشگاه‌ها به‌عنوان یکی از محور‌های کلیدی برنامه هفتم، نقشی حیاتی در تحول اقتصادی ایران دارد. با تبدیل نفت خام به محصولات نهایی و ایجاد ارزش افزوده چندین برابری، این صنعت می‌تواند نه‌تن‌ها درآمد‌های ارزی کشور را افزایش دهد بلکه در مسیر خودکفایی و مقابله با تحریم‌ها نیز نقش مؤثری ایفا کند.
برنامه هفتم با ارائه مشوق‌های قانونی همچون تهاتر نفت و تنفس خوراک، شرایطی را فراهم کرده است تا بخش خصوصی و مردمی با انگیزه بیشتری وارد این حوزه شوند. این اقدامات نشان‌دهنده عزم کشور برای تقویت زیرساخت‌های اقتصادی و حرکت به سوی رشد پایدار است.
اکبر رنجبرزاده عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس شورای اسلامی در گفت‌وگو با خبرنگار باشگاه خبرنگاران جوان با اشاره به اهمیت ایجاد ارزش افزوده در محصولات صادراتی گفت: پتروپالایشگاه‌ها نقشی کلیدی در توسعه اقتصادی و افزایش ارزش افزوده محصولات نفتی ایفا می‌کنند. یکی از اصلی‌ترین فواید پتروپالایشگاه‌ها این است که به‌جای صادرات نفت خام و محصولات نیمه‌خام، فرآورده‌های نهایی و با ارزش افزوده بالا تولید می‌کنند.
وی ادامه داد: این فرآورده‌ها شامل محصولات مورد نیاز پتروشیمی‌ها و مشتقات پیچیده‌ای هستند که هم در داخل کشور نیاز به آنها حس می‌شود و هم در بازار‌های بین‌المللی تقاضای بالایی دارند به‌عنوان مثال، محصولات پتروپالایشگاهی به‌دلیل کاربرد‌های متنوع در صنایع مختلف و تولید مواد اولیه صنعتی، می‌توانند ارزش چندین برابری نسبت به نفت خام داشته باشند. این موضوع نه‌تن‌ها موجب افزایش درآمد‌های ارزی کشور می‌شود، بلکه موجب ایجاد اشتغال و توسعه فناوری‌های پیشرفته نیز خواهد شد.
نماینده مردم اسدآباد در مجلس بیان کرد: یکی دیگر از مزایای پتروپالایشگاه‌ها، کاهش وابستگی به واردات محصولات نهایی است. با توسعه این صنعت، کشور قادر خواهد بود بسیاری از نیاز‌های داخلی خود را از طریق تولیدات داخلی تامین کند و در مقابل تحریم‌های خارجی نیز مقاوم‌تر عمل کند. این موضوع از لحاظ استراتژیک بسیار حائز اهمیت است، چراکه تحریم‌ها اغلب به‌عنوان ابزار فشار اقتصادی علیه کشور‌ها استفاده می‌شوند. در این راستا، پتروپالایشگاه‌ها به‌عنوان یک اهرم قدرتمند در تقویت اقتصاد مقاومتی و کاهش آسیب‌پذیری در مقابل محدودیت‌های خارجی عمل خواهند کرد.
وی افزود: در برنامه هفتم بر گسترش پتروپالایشگاه‌ها تأکید شده است و مشوق‌هایی نیز برای بخش خصوصی و عمومی جهت سرمایه‌گذاری در این حوزه در نظر گرفته شده است به‌عنوان مثال، امکان تهاتر روزانه ۳۰۰ هزار بشکه نفت برای واردات تجهیزات مورد نیاز پتروپالایشگاه‌ها و ارائه تنفس خوراک برای سال اول از جمله این مشوق‌ها هستند. این نوع حمایت‌ها به‌ویژه برای جذب سرمایه‌گذاران مردمی بسیار حیاتی است و می‌تواند نقشی تعیین‌کننده در تسریع روند توسعه این صنعت داشته باشد.
رنجبرزاده تصریح کرد: توسعه پتروپالایشگاه‌ها نیازمند صبر، سرمایه‌گذاری اولیه و دیدگاه بلندمدت است. مدیران و دولتمردان باید با در نظر گرفتن آینده کشور و نسل‌های بعدی، رویکردی کلان و استراتژیک را اتخاذ کنند. نگاه به سود‌های مقطعی و رقابت‌های درون‌گروهی نه‌تن‌ها نمی‌تواند مشکلات ساختاری اقتصاد کشور را حل کند بلکه ممکن است منجر به اتلاف منابع و فرصت‌ها شود. برای پیشرفت در این حوزه، هماهنگی بین دولت، بخش خصوصی، و سازمان‌های بین‌المللی ضروری است تا دانش و فناوری‌های لازم برای تولید محصولات نهایی و پیچیده در اختیار شرکت‌های پتروپالایشگاهی قرار گیرد.
عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس افزود: از طرف دیگر، یکی از چالش‌های اصلی در این حوزه، نیاز به بازرگانی منسجم و کارآمد است که بتواند محصولات پتروپالایشگاهی را به بازار‌های بین‌المللی صادر کند. بازرگانی کارآمد باید توانایی حفظ و توسعه بازار‌های جهانی را داشته باشد و در عین حال بتواند از ظرفیت‌های قانونی مانند برنامه هفتم برای واردات تجهیزات و مواد اولیه استفاده کند. این امر به‌ویژه در شرایطی که نیاز به دسترسی به آخرین فناوری‌های روز برای فرآوری محصولات پایین‌دستی احساس می‌شود، اهمیت دوچندانی پیدا می‌کند.
رنجبرزاده اظهار کرد: با گسترش فعالیت‌های پتروپالایشگاهی، می‌توان به تولید محصولات متنوع‌تر و تخصصی‌تر دست یافت که بازار‌های جدیدی را برای کشور باز خواهد کرد. این محصولات شامل پلیمرها، کود‌های شیمیایی، و مواد اولیه پیشرفته صنعتی می‌شود که تقاضای جهانی بالایی دارند علاوه بر این، با تقویت بخش خصوصی و تشویق به استفاده از مشوق‌های قانونی، کشور می‌تواند به یکی از بازیگران اصلی در عرصه پتروپالایشگاه‌های بین‌المللی تبدیل شود.
نماینده مردم اسدآباد در مجلس اظهار کرد: توسعه پتروپالایشگاه‌ها یک بخش مهم از تحول اقتصادی و صنعتی ایران به شمار می‌آید که می‌تواند علاوه بر افزایش درآمد‌های ارزی به بهبود زیرساخت‌های صنعتی، ایجاد اشتغال و حتی مقابله با تحریم‌ها نیز کمک شایانی کند. این مسیر نیازمند یک دیدگاه استراتژیک و همکاری‌های گسترده بین دولت و بخش خصوصی است تا کشور را به یک پایگاه قوی در تولید محصولات پتروپالایشگاهی تبدیل کند و در رقابت جهانی جایگاه خود را تثبیت کند.
وی اظهار کرد: به‌طور خلاصه می‌توان گفت در برنامه هفتم، مشوق‌های قانونی ویژه‌ای برای حمایت از سرمایه‌گذاری بخش مردمی در صنعت پتروپالایشگاه‌ها در نظر گرفته شده است. این مشوق‌ها شامل امکان تهاتر روزانه ۳۰۰ هزار بشکه نفت برای واردات تجهیزات و تنفس خوراک در سال اول فعالیت می‌شود.
رنجبرزاده بیان کرد: هدف از این اقدامات، افزایش تولیدات داخلی، ایجاد ارزش افزوده از نفت خام و کاهش وابستگی به واردات محصولات نهایی است. توسعه پتروپالایشگاه‌ها می‌تواند علاوه بر تقویت اقتصاد ملی، کشور را در برابر تحریم‌ها مقاوم‌تر کند و بازار‌های جدیدی در عرصه بین‌المللی به روی ایران باز کند.
