صمد برزویان؛ استاد اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی و مدیرکل سابق دفتر بودجه وزارت آموزش و پرورش در گفت‌وگو با خبرنگار اجتماعی خبرگزاری تسنیم درباره طرح 10 ماده‌ای پیشنهادی برای تقویت نظام آموزش و پرورش کشور گفت: به نظر می‌رسد افرادی که تجربه کار در امور اداری آموزش و پرورش دارند، مشکلات نیروی انسانی را در قالب این طرح مطرح کرده‌اند.
وی افزود: در ماده یک این طرح، اشاره شده است که برای مقطع ابتدایی مدارس دولتی عادی، حق شغل با ضریب 1.3 برای معلمان این مقطع اعمال شود. این مبلغ با توجه به حقوق معلمان، حدود 3 تا 4 میلیون تومان خواهد بود. در حالی که طبق آمار وزارتخانه‌های مختلف، آموزش و پرورش کمترین حقوق را در میان دستگاه‌های دولتی با میانگین 15 میلیون تومان دریافت می‌کند.
استاد دانشگاه علامه طباطبایی ادامه داد: در این طرح همچنین گفته شده است که برای مدارس سمپاد، معلمان ویژه تربیت شوند که این امر ممکن است باعث تشدید شکاف آموزشی شود. در حال حاضر، دانش‌آموزان ممتاز در مدارس با بهترین امکانات آموزش می‌بینند و حالا طرح دارند معلمان ویژه‌ای برای آنها تربیت کنند.
معاونت اقتصادی و تهدید شانه خالی کردن دولت
برزویان با اشاره به پیشنهاد ایجاد معاونت اقتصادی در وزارت آموزش و پرورش در این طرح، تصریح کرد: هدایت آموزش و پرورش به سمت درآمدزایی ممکن است با تهدیدات زیادی همراه باشد. در شرایطی که دولت با کسری بودجه روبه‌رو است، ممکن است این امر منجر به اختصاص هزینه کمتری به وزارت آموزش و پرورش شود. با این حال، این طرح به شناسایی منابع و پاداش به مدیرانی که این منابع را شناسایی می‌کنند، تأکید دارد. آموزش و پرورش یک دستگاه حاکمیتی است و نمی‌توان از اختصاص منابع به آن شانه خالی کرد.
وی در ادامه گفت: در این طرح، بر توزیع بودجه میان مدارس برای ارتقای مدارس با کیفیت‌تر و کمک به رشد مدارس ضعیف‌تر تأکید شده است. اما باید پرسید که سرانه دانش‌آموزی چقدر است که بخواهند به رتبه مدارس توجه داشته باشند. این ممکن است باعث شود که مدارس مناطق محروم با رتبه پایین‌تر سرانه کمتری دریافت کرده و مدارس خاص دولتی، پول بیشتری دریافت کنند.
مدیرکل اسبق بودجه وزارت آموزش و پرورش ادامه داد: مدارس با توجه به ویژگی‌های خاص خود نمی‌توانند درآمدزایی کنند. باید منابع میان آنها به‌طور عادلانه و کافی توزیع شود. در اینجا عدالت عمودی اهمیت دارد، نه توزیع یکسان سرانه.
برزویان با اشاره به اینکه در 90 درصد کشورهای دنیا تمامی هزینه‌های آموزش و پرورش توسط دولت تأمین می‌شود، افزود: آموزش و پرورش دارای آثار بعدی است و می‌تواند به پیشرفت و ارتقای جایگاه اجتماعی فرد کمک کرده و نابرابری خانوادگی و درآمدی را جبران کند. با توجه به اینکه در مدارس غیردولتی و خاص، دانش‌آموزان از انواع آموزش‌ها بهره می‌برند و بسیاری از مسئولان فرزندان خود را در این مدارس ثبت‌نام می‌کنند، ممکن است مشکلات مدارس دولتی عادی را درک نکنند.
آموزش‌های بی‌فایده در مدارس
وی مطرح کرد: در حال حاضر، در هند در دوره ابتدایی سه ساعت آموزش کامپیوتر و یک ساعت دانش عمومی در هفته دارند، اما در ایران 5 ساعت آموزش ریاضی داریم. این آموزش‌ها تاکنون چه مشکلی را حل کرده‌اند؟ چرا بر اهمیت آموزش کامپیوتر و هوش مصنوعی در مدارس تأکید نمی‌شود؟
مدیرکل اسبق بودجه وزارت آموزش و پرورش متذکر شد: آیا کسی بررسی کرده که دانش‌آموزان در پایان پایه ششم باید به چه اهدافی دست یابند؟ آیا درصد دانش‌آموزانی که به این اهداف دست یافته‌اند، ارزیابی می‌شود؟ متأسفانه، کیفیت‌بخشی در آموزش و پرورش دغدغه نیست و هیچ‌کس از این وزارتخانه بابت عدم تحقق اهدافش بازخواست نمی‌کند.
معاونت اقتصادی دردی درمان نمی‌کند
برزویان متذکر شد: ایجاد معاونت اقتصادی در آموزش و پرورش نمی‌تواند باعث بهبود شرایط شود. در حال حاضر، چند نفر کارشناس متخصص در حوزه اقتصاد در این وزارتخانه داریم؟ در سال 90، 53 درصد کارشناسان گروه برنامه و بودجه لیسانس آموزش ابتدایی داشتند و 87 درصد مدارک تحصیلی غیرمرتبط داشتند. با این وضعیت، حتی اگر معاونت اقتصادی ایجاد شود، نیروی متخصص برای آن وجود ندارد.
وی افزود: تخصیص منابع بیشتر تنها شرط لازم برای افزایش کارایی نیست و اگر محتوای دروس تغییر نکند، تزریق منابع بیشتر نیز مؤثر نخواهد بود. او پرسید: چرا باید ساعت‌های زیادی را صرف تدریس ریاضی کنیم، بدون اینکه به علوم کاربردی توجه کنیم؟
استاد دانشگاه علامه طباطبایی هشدار داد: وظیفه اصلی آموزش و پرورش ارائه آموزش با کیفیت است و این نهاد نباید به سمت کارهای اقتصادی برود. معلمان نمی‌توانند کار اقتصادی انجام دهند یا بنگاه‌داری کنند.
آموزش و پرورش بدون تحول تربیتی کارآمد نخواهد بودوی در پایان گفت: برای افزایش بهره‌وری در آموزش و پرورش باید روش‌های جدیدی را در پیش گرفت. به‌جای آموزش طولانی ریاضی و فیزیک که مربوط به 30 سال پیش است، باید برنامه درسی را متناسب با نیازهای دانش‌آموزان و تغییرات جهانی تغییر داده و آموزش‌هایی چون فناوری و کامپیوتر را در دستور کار قرار داد.
