به گزارش ایران اکونا به نقل از خبرنگار اقتصادی خبرگزاری تسنیم، ذبیح الله خداییان رئیس سازمان بازرسی کشور در سومین همایش صندوق توسعه ملی با اشاره به شوک های نفتی و نقش صندوق توسعه ملی گفت: همواره یکی از معضلات کشورهای نفتی، شوک ها و نوسانات قیمت نفت است.
وی افزود: همانطور که رهبری فرمودند، یکی از مشکلات کشور ما وابستگی بودجه به نفت است و این در حالی است که قیمت نفت در دست تولید کنندگان نیست و ما قیمت آن را تعیین نمی‌کنیم.
خداییان اضافه کرد: در چنین کشورهایی، ما شاهد منابع ناپایدار نفتی هستیم در مقابل مصارف و هزینه های پایدار دولتی را داریم. بنابراین به محض افزایش قیمت ها، ما دچار بیمار هلندی می شویم و کاهش قیمت نفت سبب کسری بودجه و افزایش استقراض از بانک مرکزی و اخذ مالیات بیشتر و …. می‌شود.
صندوق های ثروت ملی راهی برای تعدیل نوسانات قیمت نفت
رئیس سازمان بازرسی با اشاره به نقش صندوق توسعه ملی گفت: در خیلی از کشورهای دنیا، چنین صندوق هایی وجود دارد و امری بسیار رایج است. در سال 79 ما نیز در کشور خودمان صندوقی تاسیس کردیم که در واقع به نوعی صندوق تثبیت ارزی بود که وظیفه آن تعدیل نوسانات قیمت نفت بود. البته سال 89 صندوق توسعه ملی در واقع صندوق تکمیل شده ی همان صندوق بود که قرار شد تا بخشی از منابع نفتی و گاز به آن واریز شود.
هدف از صندوق توسعه، نباید صرفا تثبیتی باشد
خداییان گفت: برخی تصور می کنند صندوق توسعه ملی صرفا باید نقش تثبیتی در اقتصاد ایفا کند و صرفا در تنش های ارزی با استفاده از منابع آن بازار ارز را مدیریت کرد، این دیدگاه اشتباه است بلکه این صندوق نقش توسعه ای دارد و باید با سرمایه گذاری مقدمات پیشرفت و رشد اقتصاد را فراهم کند همچنین نقش صیانتی نیز دارد به این معنا که باید این سرمایه را به نسل های بعدی انتقال دهد.
چرا صندوق توسعه ملی موفق نبوده است؟
وی ادامه داد: اولین نکته ای که صندوق توسعه ملی را تا کنون صندوق موفقی نشان نداده است، این است که صندوق توسعه ملی شفافیت لازم را ندارد، اگر ما منابعی را به پروژه‌ای اختصاص می‌دهیم باید مردم بدانند، یا به عنوان مثال اگر دولت ها برای پوشش کسری ها دست به منابع صندوق دراز می کنند باید مشخص باشد و همه از ان مطلع باشند. نکته دیگر این است که هدف از صندوق نباید تثبیتی باشد، صندوق توسعه ملی خزانه دوم دولت نیست.
وی افزود: متاسفانه امروز از 150 میلیارد دلار منابع صندوق، تا کنون حدود 100 میلیارد دلار آن را دولت ها برداشته‌اند. نمی شود که دولت ها برای هر موضوعی مثل کرونا و زلزله و … که به مشکل می خورند سریع به رهبری نامه می‌زنند، که از صندوق توسعه ملی استفاده کنند. مشخصا اگر شخص رهبری نبودند تا کنون 1 دلار هم در صندوق نمانده بود.
عدم واریز کامل منابع به صندوق توسعه ملی
رئیس سازمان بازرسی افزود: میانگین میزانی که باید به صندوق طبق قانون اختصاص داده شود، اختصاص داده نمی شود. صندوق باید سرمایه ای برای اینده ها باشد، در حالی که تبدیل به تهدیدی برای آینده شده‌اند. همانطور که رهبری معتقدند، هر مبلغی که دولت از صندوق برداشت میکند باید به صورت تسهیلات باشد، نه مبلغی که دولت آن را بردارد و پرداخت نکند.
وی ادامه داد: بیش از 400 بار از صندوق امهال گرفتند، یا از طرفی دوره های بازپرداخت 8 ساله به 14 سال افزایش پیدا میکند، مشخص است با این شرایط این صندوق هیچ پیشرفتی نمی کند.
جایگاه صندوق توسعه با بانک ها عوض شده است
خداییان گفت: صندوق توسعه ملی وسیله ای برای سرمایه گذاری است نباید نقش بانک ها را ایفا کند و همه به دنبال اخذ تسهیلات از آن باشند.
وی افزود: همچنین دیگر نکته ای که باید گفت این است که صندوق توسعه ملی باید مستقل باشد، در شرایط فعلی دبیرخانه صندوق در سازمان برنامه و بودجه است، مشخص است که دغدغه سازمان صرفا تدوین و تنظیم بودجه کشور است و دغدغه ای در خصوص منابع صندوق توسعه ندارد.
وی با اشاره به طرح هایی که صندوق توسعه ملی به ان تسهیلات می دهد، گفت: صندوق هیچ نقشی در بررسی پروژه ای که تسهیلات می دهد ندارد، که آیا این پروژه توجیه اقتصادی دارد؟ بازگشت سرمایه آن چطور است و … از دیگر معضلات صندوق توسعه ملی این است که شاهد عدم مدیریت منابع ارزی صندوق در بانک مرکزی، هستیم. صندوق توسعه ملی 8 حساب ارزی دارد، که بعضی از این ارزها دائما ارزش آن ها در مقابل دلار کاسته می شود اما صندوق چون مدیریتی بر آن ها ندارد، حدود 8 میلیارد دلار از سرمایه صندوق در همین بین و به واسطه ی کاهش ارزش برابری نرخ بعضی ارزها در مقابل دلار، آب شده است.
