به گزارش ایران اکونا به نقل از خبرنگار مهر، تأمین امنیت غذایی یکی از مهم‌ترین وظایف دولت‌ها در راستای حیات جامعه است. برخی کالاها در بین اقلام غذایی از اهمیت بیشتری برخوردارند زیرا یا ماده اولیه محصولات دیگر به شمار می‌روند یا مانند گندم قوت غالب مردم محسوب می‌شوند. تولید و تأمین گندم، شکر، روغن و… به عنوان اقلام اساسی صنایع غذایی برای ادامه حیات بشر ضروری است و معمولاً دولت‌ها یارانه زیادی به این اقلام اختصاص داده اند. خودکفایی ۱۰۰ درصدی شدنی نیست اما می‌توان از میزان وابستگی با تولید بیشتر کاست.
ایران در تأمین این محصولات کشاورزی نیز وابستگی ارزی دارد و هنوز نتوانسته خودکفایی نسبی داشته باشد. پیش بینی می‌شود امسال میزان تولید گندم بین ۸ تا ۹ میلیون تن باشد در حالی که نیاز کشور ۱۲ میلیون تن است. از سوی دیگر در تأمین روغن وابستگی زیادی وجود دارد و ۹۵ درصد دانه‌های روغنی مورد نیاز وارد می‌شوند.
در تولید و تأمین شکر هم وابستگی حدود ۴۰ درصدی وجود دارد. هفته گذشته علیرضا عباسی، نماینده مردم کرج، فردیس و اشتهارد در مجلس شورای اسلامی در برنامه‌ای رادیویی مصرف سالانه شکر در کشور را حدود ۲ میلیون و ۳۰۰ تن عنوان کرد و گفت: بین ۸۰۰ هزار تا یک میلیون تن آن وارد می‌شود.
وضعیت تولید شکر در کشور
آمار وضعیت تولید شکر در کشور از سال ۱۳۵۰ تا ۱۴۰۰ نشان می‌دهد؛ تولید شکر در سال‌های ۵۰ تا ۵۷ خورشیدی کمتر از ۱۰۰ هزار تن در سال بوده است. این عدد پس از انقلاب در سال‌های ۵۷ تا ۶۱ به بیش از ۱۰۰ هزار تن رسید.
روند صعودی تولید شکر در سال‌های ۶۲، ۶۳ و ۶۴ حاکی از تولید بیش از ۲۰۰ هزار تن شکر در سال را نشان می‌دهد. اما در ادامه با افت تولید این ماده قندی در کشور رو به رو هستیم. همچنین سال‌های ۶۵ تا ۷۵ و در دوران سازندگی کشور میزان شکر تولید شده کشور به کمتر از ۲۰۰ هزار تن در سال رسید.
بر اساس آمار منتشر شده در انجمن صنفی کارخانه‌های قند و شکر ایرانی، این نوسان آماری ادامه پیدا می‌کند تا در نهایت سال ۹۶ اوج تولید شکر در کشور به ثبت می‌رسد و در این سال تولید شکر به حدود ۹۰۰ هزار تن رسید. اما در ۴ سال اخیر دوباره با افت تولید به دلیل تحریم و مشکلات کم آبی مواجه شدیم و تولید شکر ایران در سال ۱۴۰۰ کمتر از ۶۰۰ هزار تن بود.
وضعیت تولید جهان
شکر به لحاظ قیمتی سال ۲۰۲۲ میلادی نسبت به سایر اقلام مصرفی دچار تنش بیشتری بود. جنگ روسیه و اوکراین شرایطی را در سطح بین الملل به وجود آورد که سبب شد تا نرخ نیشکر در جهان افزایش چشمگیری داشته باشد. بخشی از این موضوع، به تأمین سوخت خودروها از گیاه نیشکر باز می‌گشت. به گفته دبیر انجمن صنفی کارخانه‌های قند و شکر ایران، نرخ شکر از ۴۷۰ دلار در ابتدای سال ۲۰۲۲ میلادی به ۵۷۰ دلار در انتهای سال رسید. اما هنوز قیمت این کالای اساسی واقعی نشده است.
به گفته کارشناسان و فعالان بازار، شکر کالایی سیاسی بوده و تا حدودی به قیمت نفت وابسته است. بالا و پایین شدن نرخ نفت تا حدودی قیمت شکر را هم دچار نوسان می‌کند.
بخشی از شکر مورد نیاز جهان به وسیله برزیل تولید و تأمین می‌شود. آغاز جنگ روسیه و اوکراین و چالش تأمین سوخت، باعث شد تا بخشی از این نیشکر برای تولید اتانول و تأمین سوخت خودرو و… اختصاص یابد. در دوره‌هایی که قیمت نفت رشد می‌کند بازار شکر نیز تحت تأثیر قرار گرفته و نرخ آن صعودی می‌شود.
خشکسالی در برخی کشورها از جمله هند و برزیل نیز باعث شده آمار تولید جهانی نیشکر و چغندر قند کاهش یافته و تعادل بازار از بین برود. به طور قطع هنگامی که ذخایر جهانی کاهشی می‌شود قیمت‌ها در جهت مخالف، افزایش می‌یابند.
چرا افزایش قیمت شکر اعلام رسمی نمی‌شود؟
علیرضا عباسی، نماینده خانه ملت درباره برنامه مجلس برای توزیع شکر به نرخ دولتی، گفت: بر اساس آمار نیازمندی سالانه کشور به شکر بخشی در داخل تولید و تأمین می‌شود و بخشی وارداتی است. به عنوان مثال اگر سالانه حدود ۲ میلیون و ۳۰۰ هزار تن شکر نیاز باشد به طور متوسط ۱.۵ میلیون تن در کشور به وسیله چغندر قند و نیشکر تولید می‌شود.
در این راستا پیمان حصادی، مجری طرح گیاهان قندی وزارت جهاد کشاورزی هم گفته، از ۶ میلیون هکتار اراضی آبی کشور، سالانه حدود ۱۲۰ هزار هکتار از مزارع، زیر کشت چغندر قند قرار می‌گیرد.
حال پرسش این است که چرا با وجود اینکه از ابتدای سال جاری شاهد افزایش قیمت قند و شکر در بازار هستیم، دولت نرخ آن را به طور رسمی اعلام نمی‌کند؟
بر اساس رصد هفتگی بازار از سوی خبرنگار مهر هفته دوم فروردین افزایش قیمت قند و شکر در خرده فروشی‌ها را شاهد بودیم و قند به هر کیلو ۳۵ هزار تومان و شکر ۲۵ هزار تومان رسید. بر اساس آخرین رصد بازار که هفته گذشته انجام شد هر کیلو قند ۳۸ و هر کیلو شکر ۳۳ هزار تومان قیمت گذاری شده که نسبت به قیمت هفته نخست فروردین افزایش ۴۳.۴۷ درصدی را شاهد هستیم.
در بخش نامه‌ای که هنوز به طور رسمی از سوی وزارت جهاد کشاورزی اعلام نشده است هر کیلو قیمت شکر دولتی از ۱۸ هزار تومان به ۲۵ هزار و ۵۰۰ تومان رسیده (۴۱.۶۷ درصد افزایش) مبلغی که دولت این محصول را به شکل فله‌ای خریداری کرده و پس از بسته بندی به ۳۳ و ۳۸ هزار تومان برای مصرف کننده نهایی می‌رسد.
