باشگاه خبرنگاران جوان؛ آزاده محبی - با توجه به آنکه ایران در کمربندی خشک کره زمین قرار دارد و امکان تامین ۱۰۰ درصد نیاز محصولات اساسی دارای نیاز بالای آبی در داخل وجود ندارد؛ بنابراین سیاست کشت فراسرزمینی یکی از اهداف برنامه هفتم است تا از این طریق بتوان بخشی از محصولات استراتژیک را تامین کرد. در این راستا در برنامه هفتم وزارت جهاد مکلف به اجرای کشت فراسرزمینی در سطح ۲ میلیون هکتار است که تحقق این موضوع می تواند نیاز به واردات محصولات اساسی را کاهش دهد.
کارشناسان حوزه کشاورزی معتقدند که دولت باید بسیاری از محصولات آب‌بر را به سمت کشت فراسرزمینی هدایت کند. از این‌رو نه تنها بهره‌وری محصولات بالا خواهد رفت، بلکه در مصرف آب نیز صرفه‌جویی خواهد شد. همچنین تغییر الگوی کشت از دیگر اقداماتی است که می‌تواند به حفظ منابع آبی کشور کمک شایانی کند.
ناگفته نماند که در ۴ اردیبهشت ۱۴۰۱ وزیر وقت جهاد کشاورزی، نظام‌نامه کشاورزی فراسرزمینی را ابلاغ کرد. این نظام‌نامه تکالیف وزارت جهاد کشاورزی در حوزه کشاورزی فراسرزمینی را به صورت عملیاتی و اجرایی مشخص کرده است چراکه با توجه به بحران آب و وضعیت خشکسالی که طی سال‌های اخیر کشور را فرا گرفته است، درحالیکه کشت فراسرزمینی می‌تواند به عنوان یک فرصت زمینه را برای افزایش تولیدات کشاورزی کشور فراهم کند و به تامین محصولات مورد نیاز بپردازد. شاید از دیدگاه اشتغال، کشت فراسرزمینی یک تهدید به شمار آید اما باید به این مساله توجه داشت که در شرایط خشکسالی کنونی در کشور این کشت می‌تواند یک فرصت بسیار خوب برای تولید محصولات پر آب‌بر باشد.
واردات سالانه ۳۰ میلیون تن محصولات اساسی به کشور
رضا فتوحی مجری طرح کشت فراسرزمینی گفت: در قرن حاضر دستیابی کشورها به امنیت غذایی پایدار و دسترسی فیزیکی به مواد غذایی به یکی از اهداف بسیاری از کشورها تبدیل شده است، کشور ایران همانند کشورهای دیگر که در اقلیم خشک و نیمه خشک قراردارد، در آینده نزدیک با چالش چگونگی تامین مواد غذایی مورد نیاز مواجه می شود چراکه اقلیم فعلی پاسخگوی تامین نیاز کشور نیست.
به گفته او، سالانه نیاز به واردات محصولات کشاورزی به خصوص کالاهای اساسی آب بر همچون ذرت، کنجاله، جو، سویا، دانه های روغنی، گندم، برنج، گوشت قرمز و دیگر محصولات ۳۰ میلیون تن برآورد می شود،که عملا اقلیم فعلی پاسخگو نیاز کشور نیست، از این رو کاستی های موجود کشور باید از طریق واردات تامین شود.
فتوحی ادامه داد: در برنامه هفتم، اجرای کشت فراسرزمینی در سطح ۲ میلیون هکتار به وزارت جهاد تکلیف شده تا براین اساس نگرانی کشور از عدم امکان واردات به دلایل متعدد از جمله عدم عرضه مواد جهانی ناشی از مناسبت های سیاسی کاهش یابد که در راستای اهمیت امنیت غذایی با اجرای کشت فراسرزمینی به جای واردکننده محصولات اساسی به تولیدکننده تبدیل خواهیم شد.
مجری طرح کشت فراسرزمینی با بیان اینکه اجرای کشت فراسرزمینی نقش جایگزینی در واردات دارد، افزود: براساس تنظیم سند امنیت غذایی پایدار در افق ۱۴۱۰ و برنامه ریزی برای تامین حداقل ۱۰ میلیون تن نهاده و محصولات کشاورزی از طریق کشت فراسرزمینی و ارائه به دبیرخانه سند امنیت غذایی علاوه بر اینکه کارها بصورت ویژه در کشورهای هدف مورد پیگیری قرار می دهیم، بحث پیشنهاد و پیگیری تثبیت ساختار دفتر کشت فراسرزمینی را باید انجام دهیم.
او ثبت قرارداد با شرکت بازرگانی دولتی و پشتیبانی امور دام را به عنوان بازوی اصلی محرک کشت فراسرزمینی دانست و گفت: اولویت کشت فراسرزمینی تولید محصولات اساسی نظیر ذرت، سویا، کلزا، دانه های روغنی، برنج، نیشکر، چغندرقند و گوشت قرمز است و در این خصوص بدنبال مشوق هایی در قوانین و مقررات رفع موانع تولید، ایجاد مشوق های گمرکی و مالیاتی و تقویت صندوق حمایت از توسعه سرمایه کشت فراسرزمینی هستیم که امیدواریم به نتیجه برسد.
مجری طرح کشت فراسرزمینی با بیان اینکه تاکنون کشت فراسرزمینی در سطح ۳۰۰ هزارهکتار در کشورهای مختلف از جمله قزاقستان، برزیل، بلاروس و کشورهای اوراسیا و آفریقایی اجرا شده است، تصریح کرد: با اجرای کشت فراسرزمینی این امکان وجود دارد که در برنامه هفتم به بالاتر از این رقم برسیم، هرچند اجرای کشاورزی فراسرزمینی مختص وزارت جهاد نیست و تمام دستگاه های مختلف باید کمک کنند تا امنیت غذایی را قوی تر از گذشته داشته باشیم.
او با بیان اینکه بیش از ۲۲ میلیارد دلار ارز برای نهاده های کشاورزی خارج می شود، گفت: با اجرای بحث کشاورزی فراسرزمینی شاهد کاهش خروج ارز از کشور هستیم و از طرفی به سبب ایجاد فرآوری محصول در داخل از لحاظ اشتغال و ارزآوری اثر‌گذار است. هرچند نیاز است که برای کشاورزی فراسرزمینی بخشی هزینه کرد، اما کمتر از این میزان باید هزینه کرد.
براساس آمار جهانی فائو ایران در تولید ۲۲ محصول کلیدی در حوزه کشاورزی، در بین ۷ کشور برتر دنیا قرار دارد، اما به دلیل یکسان نبودن توزیع منابع آب و خاک، کشت فراسرزمینی یکی از راهکارهایی است که می‌تواند کمک کننده باشد.
اجرای کشت فراسرزمینی نیازمند فراهم شدن زیرساخت های بانکی و انتقال خدمات کالا
در ادامه قاسم پیشه ور رئیس اتاق اصناف کشاورزی گفت: با اجرای کشت فراسرزمینی انتظار می رود که محصول یا ارز حاصل از فروش به داخل کشور بیاید، اما بدلیل آنکه زیرساخت های انتقال پول از طریق بانک ها وجود ندارد، افرادی که در سنوات قبل این کار را انجام دادند دچار مشکل شدند، از این‌جهت تا فراهم نشدن زیرساخت ها استقبالی صورت نمی گیرد.
به گفته او، اگر زیرساخت های بانکی یا نقل و انتقال خدمات کالا فراهم نشود، برنامه ۵ ساله هفتم محقق نمی شود. همچنین با افزایش عملکرد در واحد سطح به جای اجرای کشت فراسرزمینی می توان نیاز به واردات اقلام اساسی را کاهش داد.
پیشه ور با بیان اینکه با اجرای کشت فراسرزمینی کالای مورد نیاز کشور تامین می شود، افزود: اجرای کشت فراسرزمینی منجر به خالی شدن روستاها می شود، درحالیکه با اعمال حمایت های لازم به سهولت می توان نیاز کشور را تامین کرد.
رئیس اتاق اصناف کشاورزی با بیان اینکه با توسعه کشت محصولات آب بر از طریق فضای گلخانه و اختصاص کشت در فضای باز به محصولات اساسی امکان دستیابی به خودکفایی وجود دارد، گفت: با توجه به شرایط اقلیمی و کمبود منابع آبی، بدنبال اجرای کشت فراسرزمینی هستیم، درحالیکه برخی کشت ها را به راحتی می توان از طریق توسعه گلخانه جبران کرد، اما اجرای هرهکتار توسعه گلخانه ۳۰ تا ۳۵ همت اعتبار نیاز دارد.
با توجه به محدودیت شدید آبی و خشکسالی طی چندسال متوالی، منابع آبی داخل کشور در شرایط فعلی باید به کشت محصولات استراتژیک اختصاص داده شود و کشت فراسرزمینی بهترین فرصت برای این کار است تا بتوان محصولات غیر استراتژیک را به جای کشت در داخل کشور در یک کشور دیگر و با استفاده از منابع آبی آن کشور کشت کنیم که این امر در جلوگیری از هدررفت منابع آبی و خروج ارز از کشور تاثیر بسزایی دارد.
