به گزارش ایران اکونا به نقل از گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، همین یک ماه پیش بود که کاهش چند قوروشی بنزین در ترکیه، شهورندان این کشور را خوشحال کرد و زمانی که بنزین اندکی از 31 لیره پایین آمد، همه ابراز خوشحالی کردند. اما این شادی گذرا به پایان رسید و بنزین، قورش به قورش بالا رفت و حالا به 41 لیره رسیده است. نه! اشتباه نمی کنید! دقیقاً 41 لیره. یعنی چیزی در حد 1 دلار و 35 سنت آمریکا فقط برای 1 لیتر بنزین!
گرانی سرسام آور قیمت سوخت، فقط برای خودروهای سواری و میلیون ها موتور سیکلت ترکیه ای نیست و اتفاقاً اوضاع و احوال کامیون ها و اتوبوس ها بسیار بدتر است. چرا که نرخ هر 1 لیتر گازوییل به 45 لیره رسیده که در تاریخ ترکیه چنین چیزی سابقه نداشته است.
رجب طیب اردوغان رهبر حزب عدالت و توسعه و رئیس جمهور ترکیه در کمپین انتخاباتی خود در اردیبهشت ماهی که سپری کردیم، وعده داده بود که نرخ تمام شده سوخت و انرژی در کشورش به زودی پایین خواهد آمد. اما این وعده عملی نشد و از زمان انتخابات تاکنون، افزایش قیمت بنزین 108 درصد و افزایش قیمت گازوییل 129 درصد بوده است.
ترکیه در انتظار بنزین 60 لیره ای
بحران اقتصادی به موازات تحولاتی که در منطقه روی داده و بر بازار انرژی اثر گذاشته، کار را برای کنترل تورم در ترکیه دشوار کرده است. پیش بینی های تحلیلگران حاکی از این است که در سال 2024 میلادی، قیمت بنزین از 60 لیره خواهد گذشت.
به گفته شرف اوغوز، اقتصاددان مشهور ترکیه، این احتمال وجود دارد که در فردای انتخابات پیش روی ترکیه، قیمت هر لیتر گازوییل به 60 لیره برسد.
اوغوز یادآوری کرده که پس از انتخابات 24 اردیبهشت، قیمت بنزین 108 درصد و گازوئیل 129 درصد افزایش یافت و تکرار سناریوی ترسناک تورم ناگهانی، در مورد محصولات سوختی وجود دارد.
تنها در عرض 5 روز در ترکیه، قیمت 1 لیتر گازوییل 2 لیر و 57 قوروش افزایش یافت و از 45 لیره گذشت. قیمت بنزین هم 1 لیره و 80 قوروش افزایش یافت و از 41 لیر گذشت. از آنجایی که نفت کوره، یکی از محصولاتی است که قیمت آن مستقیماً با کسری حساب جاری مرتبط است، این افزایش ها ناگزیر به صورت خودکار خواهد بود و کار چندانی از دست دولت اردوغان ساخته نیست.
همچنین زکی جیهان نویسنده روزنامه ملی گازته در ستون امروز خود به بررسی افزایش قیمت سوخت پرداخته و نوشته است: «گازوییل همچنان در حال افزایش است! شاهد این هستیم که سوخت دیزلی تقریباً یک روز در میان بالا می رود! اما باید بدانیم که افزایش قیمت گازوییل مانند افزایش قیمت سایر محصولات نیست و از آنجایی که کل صنعت حمل و نقل و زنجیره تدارک و عرضه وابسته به کامیون های حمل بار است، گرانی گازوییل بر تمام کالاها اثر می گذارد و در چنین شرایطی جلوگیری از تورم غیرممکن است! تیم اقتصادی دولت اردوغان، از یک سو به دنبال ثبات قیمت است تا از تورم جلوگیری کند اما از سوی دیگر به افزایش قیمت گازوییل ادامه می دهد. بنابراین آنها در بن بست هستند!»
چرا قیمت سوخت در ترکیه ناگهانی بالا رفت؟
ابراهیم قهوه چی از تحلیلگران اقتصادی ترکیه معتقد است که بالا رفتن ناگهانی قیمت بنزین در ترکیه، اگر چه یک شوک ناگهانی است، اما دلایل عجیب و مبهمی ندارد.
او درباره دلایل این وضعیت بحرانی چنین نوشته است:«در جریان کمپین انتخاباتی اردیبهشت ماه گذشته، قیمت هر لیتر بنزین 19.30 لیره بود. اما حالا با افزایش شگرف، به 41.2 لیره رسیده است. می دانید چرا؟ به این سه دلیل: 1- قیمت نفت از 73 دلار به 82 دلار افزایش یافت. 2- ارزش دلار از 19.70 لیره به 30.80 لیره افزایش یافت. 3- مالیات سوخت، به دستور دولت افزایش یافت. حزب حاکم در کمپین انتخاباتی خود، به مردم وعده بهشت داد. اما این وعده پوچ از آب درآمد. حتی بسیار محتمل است که پس از این انتخابات محلی، قیمت برق حداقل 90 درصد افزایش یابد. حالا شما بگویید: چه کسانی در دوره ریاست جمهوری اردوغان پیروز شدند و چه کسانی شکست خوردند؟ از توزیع سهم درآمد در دوره 2014-2023 می توان دریافت که تنها 5 درصد ثروتمندترین افراد در دوره ریاست جمهوری اردوغان سرمایه کلانی به دست آورده اند، بقیه افراد جامعه همیشه ضرر می کنند. ولی اردوغان تسلط بسیار خوبی بر روانشناسی قشر کم سواد جامعه دارد و آنها را به خوبی مدیریت می کند. با الفاظی همچون تروریسم، بقا، وطن-ملت و غیره بازی می کند و به ویژه با استفاده از عواطف مذهبی و ناسیونالیستی، رای می گیرد».
چرا دولت ترکیه یارانه نمی دهد؟
یکی از سوالات مهم درباره قیمت بالای سوخت و انرژی در ترکیه این است: چرا دولت حاضر نیست با پرداخت یارانه، قیمت سوخت را پایین بیاورد؟ پاسخ روشن است: اولاً ترکیه منابع سوخت ندارد و نفت و گاز را با صرف هزینه کلان یکصد میلیارد دلار در سال، از خارج وارد می کند. ثانیاً، دولت ترکیه بر اساس درآمدهای مالیاتی اداره می شود و پولی ندارد تا بین مردم توزیع کند!
با این حال در بخش عرضه گاز طبیعی، یارانه ناچیزی از سوی دولت خرج می شود که قیمت تمام شده گاز را در حد 20 تا 25 درصد پایین می آورد. اما در هر حال، قیمت تمام شده قبض برق و گاز طبیعی در ترکیه، نرخ بسیار بالایی است و میانگین قیمت برق و گاز در هر دو بخش مسکونی و تجاری ده ها برابر ایران است.
در شرایطی که مدت زمان کوتاهی به برگزاری انتخابات شهرداری های ترکیه باقی مانده است، انتظار می رود که دولت اردوغان به منظور عبور از سد مخالفین و به دست آوردن یک پیروزی قابل توجه، دست کم به صورت محدود، اقدام به توزیع برخی امتیازات اقتصادی گذرا کند. اما تحلیلگران معتقدند که با توجه به محدودیت منابع مالی، حزب حاکم تلاش می کند تا برای دستیابی به اهداف انتخاباتی خود، توزیع مواد غذایی، پول نقد و هبه دام های سبک به روستاییان به منظور کمک به توسعه کشاورزی را، تنها در حوزه هواداران انجام دهد.
