یکی از مشخصه‌های کارآمدی تأمین‌مالی دولت به نحوهٔ نگهداری حساب‌های دولتی باز می‌گردد. به‌عبارتی، یکی از نقاط ضعف مهم در مقولهٔ مدیریت مالیهٔ عمومی که نیازمند اصلاح است، داشتن سیستمی پراکنده برای رسیدگی به دریافت‌ها و پرداخت‌های مرتبط با دولت است. در این راستا، سیستم حساب واحد خزانه جهت جلوگیری از مواردی همچون رسوب نقدینگی، سوء مدیریت درآمد دولت، سوء استفاده سازمان‌های وصول‌کنندهٔ درآمد و به‌منظور شفافیت بیشتر و یکپارچگی تمام حساب‌های دولتی توسط نهاد‌های بین‌المللی همچون صندوق بین‌المللی پول و بانک جهانی توصیه شده است. سیستم حساب واحد خزانه با کمک به تجمیع مانده‌های نقدی دولت، نظارت بر کلیهٔ جریان‌های نقدی دولت را بهبود می‌بخشد.
در ایران براساس اصل ۵۳ قانون اساسی، تمامی دریافت‌های دولت در حساب‌های خزانه‌داری کل متمرکز می‌شود و همهٔ پرداخت‌ها در حدود اعتبارات مصوب به‌موجب قانون انجام می‌گیرد. براساس بند (الف) مادهٔ ۱۲ قانون پولی و بانکی کشور، بانک مرکزی به‌عنوان بانکدار دولت، وظیفهٔ نگهداری حساب‌های دولتی را بر عهده دارد. همچنین براساس مادهٔ ۳۹ قانون محاسبات عمومی، وجوهی که از محل درآمد‌ها و سایر منابع تأمین اعتبار منظور در بودجهٔ کل کشور وصول می‌شود و همچنین درآمد‌های شرکت‌های دولتی باید به حساب‌های خزانه که در بانک مرکزی افتتاح می‌گردد، تحویل شود.
۶۷ هزار میلیارد تومان برای راه اندازی حساب واحد خزانه کمک شده است
حساب واحد خزانه" که باعث انضباط مالی دولت می‌شود و موجودی حساب دستگاه‌ها را کنترل می‌کند، در بسیاری از دستگاه‌ها اجرایی شده است. به طوری که در این زمینه خاندوزی وزیر اقتصاد و دارایی اعلام کرده بود که به میزان ۶۷ هزار میلیارد تومان برای راه اندازی حساب واحد خزانه کمک شده است تا از طریق این اصلاح ساختاری مناع تسری تورم از ناحیه بودجه دولت شود.
وی بیان کرد: متاسفانه پیش از راه اندازی حساب واحد خزانه با یک بهم ریختگی تاریخی در سال‌های گذشته روبرو بوده ایم به طوری که ۲۵۰ هزار حساب برای دستگاه‌های دولتی کشور وجود داشت که در حال حاضر با تشکیل این حساب واحد خزانه به یکدیگر متصل شدند. قطعا با اجرای حساب واحد خزانه مشکل پرداخت حقوق های نجومی هم برطرف خواهد شد.
همچنین در خصوص اتصال حساب واحد خزانه برزو زاده معاون فنی و حسابرسی اقتصادی وزارت اقتصاد و دارایی اعلام کرده بود که دولت به عنوان کسی که می‌خواهد دارایی از میزان بدهی و گردش حساب خود مطلع شود باید به حساب خزانه متصل شود.
وی افزود: در مسیر اصل ۵۳ موجودی منابع کشور مشخص می‌شود و حساب واحد خزانه قانونی برای جلوگیری از هدف رفت بودجه سازمان دولتی و نهاد‌های عمومی بود پول‌های که به معنای واقعی کلمه هدر می‌رفت و در حال حاضر با راه اندازی این حساب واحد خزانه از هدر رفت این منابع جلوگیری می‌شود.
رصد روزانه تمامی حساب‌های واحد خزانه
براساس این گزارش از سال ۱۴۰۰ تا ۱۴۰۲ تمرکز حساب نزد خزانه داری کل کشور در قوانین بودجه هم پررنگ‌تر شد به طوری که به گفته رئیس سازمان برنامه و بودجه کشور در حال حاضر با راه اندازی حساب واحد خزانه تمامی حساب واحد‌ها رصد شده و هر روز گزارش ارائه می‌شود و در صورت بروز تخلفی به دستگاه‌ها تذکر داده می‌شود.
وی افزود: در حال حاضر بیشتر دستگاه‌ها این تکلیف را انجام دادند و تعدادی مانده‌اند که جنس آنها متفاوت از بقیه است؛ از جمله دانشگاه‌های علوم پزشکی که با بیمارستان‌ها سر و کار دارند و بیمارستان‌ها نیز با حساب‌های متعدد کار می‌کنند که انتقال آنها دشوار است. در حال حاضر تمامی دستگاه‌ها حساب کتاب آنها شفاف شده و تنها تعداد انگشت شماری که باقی مانده به دلیل اختلاف در شبکه بانکی و شرکت‌های زیر مجموعه بوده که ۱۰۰ درصد الحاق نشده است.
جلوگیری از وقوع فساد در دستگاه‌ها با راه اندازی حساب واحد خزانه
در ادامه فهیمی کارشناس اقتصادی در گفت‌وگو با خبرنگار باشگاه خبرنگاران جوان با بیان اینکه حساب واحد خزانه مجموعه‌ای از حساب‌های ادغام شده و یکپارچه است که نزد خزانه داری کل کشور در بانک مرکزی افتتاح می‌شود گفت: زمانی که کلمه حساب واحد خزانه مطرح می‌شود به معنای یک حساب مشخص نیست بلکه تمام حساب‌ها را شامل شده و به نوعی سیستم حسابداری عمومی است که به تجمیع حساب‌ها و به مدیریت نقدی کشور کمک می‌کند.
وی افزود: دولت می‌تواند از طریق این حساب واحد خزانه بر جریانات نقدینگی کنترل داشته باشد و از طرفی بر مخارج دولت کنترل و نظارت کافی داشته باشد و این هدف محقق می‌شود. از طریق حساب واحد خزانه بسیاری از فساد‌هایی که اتفاق میفتد و یا پتانسیل اتفاق افتادن در آنها وجود داشت جلوگیری شد همچنین از هدر رفت منابعی که دستگاه‌های اجرایی یک حساب مشخص نزد خزانه داری کل ندارند و دولت روی آنها کنترل ندارد منجر می‌شود.
فهیمی توضیح داد: عدم شفافیت موجب سوءاستفاده‌هایی می‌شود، اما زمانی که حساب واحد خزانه شکل می‌گیرد این نظارت و کنترل بر حساب‌ها پرداخت به ذی‌نفع نهایی از پرسه خزانه داری خارج شده و وارد یک حسابی می‌شود که مبدا وصول کاملا مشخص است.
وی یادآور شد: قطعا یکی از اصلی ترین موضوعات در اجرای حساب خزانه اصلاح حقوق های نجومی است به طوری که با یکی شدن حساب تمامی دستگاه‌ها ریشه حقوق های نجومی که به مدیران دستگاه ها گاها پرداخت می‌شد خشکیده می‌شود.
براساس این گزارش با این شفافیت براساس گزارش‌های دولتی تمامی پول‌های مانده در حساب‌های دولتی شناسایی و فساد‌های که در این بخش صورت می‌گیرد هم از بین می‌رود. در سال گذشته طرح حساب واحد خزانه تکمیل و به اتمام رسیده است و تجمیع حساب فرعی دستگاه‌ها هم اکنون وارد مرحله جدیدی می‌شود که ذی‌نفعان نهایی وارد پرداخت‌های مستقیم در طرح‌های عمرانی می‌شود و این امکان فراهم خواهد شد که حقوق بسیاری از کارگران پیش از خشک شدن عرق آنها وارد حساب هایشان شود.
بر این اساس، حساب واحد برای پرداخت به ذی نفع نهایی استفاده می‌شود و وجه مستقیم به آخرین کسی که پیمانکار است و خدمات ارائه کرده پرداخت می‌شود. اقدامی که اکنون در رابطه با کلیه حقوق‌بگیران دولت در حال اجراست و منجر به ارتقای اشراف اطلاعاتی و بهبود سلامت نظام پرداخت خواهد شد.
باشگاه خبرنگاران جوان اقتصادی اقتصاد و انرژی
