به عنوان مقدمه و ورود به بحث توضیح دهید اوضاع کلی کسب و کارها را چگونه ارزیابی می کنید و آیا اقتصاد ایران پس از تحریم های بین المللی تاب عبور از کرونا را با حداقل فشار ممکن دارد ؟
شرایط اقتصادی کشور در چند سال اخیر به ویژه پس از اردیبهشت ۹۷ که آمریکا از برجام خارج شد درگیر شوک های بی‌سابقه گردید . کاهش درآمدهای نفتی، تورم بی سابقه که هنوز هم بصورت فزاینده ادامه دارد، اختلال در شبکه تامین مواد اولیه و انتظارات تورمی و همچنین تقاضا های هیجانی که اصطلاحاً اثر شلاقی در زنجیره تامین گفته می شود همگی موجب شد اقتصاد دچار یک سری چالش‌های زنجیره وار شود که نتیجه آن شد که دیگر نمی توان نام چالش را بر آن گذاشت بلکه باید از آن به بحران یاد کرد .
اما در سال ۹۸ اقتصاد و کسب و کار ها کم کم به شرایط تورمی عادت کرده بودند و اقتصاد رو به ثبات می رفت که ناگهان ویروس کرونا ایران و همه جهان را شوکه کرد . حال باید اقتصاد تحریم زده و کرونا را باهم تحمل می کردیم. اقتصادی که برای این شرایط آماده نبود و سالیان متمادی ارز ، طلا ، مسکن و خودرو ارکان اربعه سرمایه‌گذاری را در اقتصاد ایران تشکیل می دادند که اگر بورس را نیز به آنها اضافه کنیم مردم و بنگاه ها با یک تعارض منافع روبرو شدند از یک طرف تورم لجام گسیخته ی ارکان فوق ، کسب و کارها را تهدید می کرد از طرفی رشد بورس را در گرو رشد کسب و کارها می دانستند. پس می توان گفت در شرایطی از اقتصاد قرار داریم که بیشترین تعداد بازیگران و ذی نفعان داخلی و خارجی در حال نقش آفرینی فعال هستند که می تواند برای اقتصاد بسته ایران کمی سخت باشد .
آقای دکتر ظریفی با مقدمه گفته شده ، کسب و کارها و به ویژه خرده فروشی ها که جزوه حساس‌ترین بنگاه‌های اقتصادی در شرایط بحران هستند با چه استراتژی می‌توانند از بحران با کمترین هزینه عبور کنند که هم نقش آفرینی فعال خود را دنبال کرده باشند و هم ضرری را متوجه کسب و کار خود در این شرایط نکرده باشند و در نهایت سودآوری خود را نیز برای سهامداران و ذینفعان تضمین کنند؟
ببینید در یک کلام به شما اطمینان می‌دهم که پسا کرونا دنیایی متفاوت را برای ما به ارمغان می آورد و مناسبات فرهنگی ،اجتماعی، هنری، آموزشی ،اقتصادی و حتی سیاسی تغییر می‌کنند. به عنوان مثال کنسرت های آنلاین،آزمون ها و آموزش های تمام آنلاین ، معاملات آنلاین و دیدارهای سیاسی آنلاین مانند نشست اخیر شورای امنیت همگی گواه گستره ی تغییرات مناسبات قرن ۲۱ را دارد .
فروشگاه های زنجیره ای خرده فروشی نیز از این تغییرات مستثنی نیستند. از یک طرف با تغییر انتظارات و رفتار مشتری مواجه اند ، از طرفی با بازاری بحران زده که علی‌رغم نیاز مردم به کالاهای خرده فروشی قدرت خرید آنها کاهش یافته است. خرده فروشی های زنجیره ای در این دوره با تبدیل تهدید به فرصت می توانند از این فرصت طلایی جهت جا انداختن روشهای فروش آنلاین ضمن کاهش هزینه های خود تغییرات رفتاری مشتریان را نیز پاسخگو باشند. پیشنهاد می شود فروشگاه های زنجیره ای خرده فروشی با توسعه سبد محصولات ، حمایت از مصرف کنندگان و مقابله با سوء استفاده از شرایط اجتماعی موجود توسط فرصت طلبان ، تقویت شبکه توزیع ، تغییر خطوط تولید جهت تولید محصولات بهداشتی در بلندمدت و محصولات ضد عفونی در کوتاه مدت و در نهایت تحویل فوری و فروش آنلاین محصولات، بخشی از مسئولیت اجتماعی خود را به عنوان یک سازمان انجام دهند.
خب اینجا یک سوال پیش می آید که فروشگاه های زنجیره ای خرده فروشی با توجه به سرعت شیوع کرونا و اقتصاد شکننده فعلی آیا امکان پاسخگویی به تمام موارد فوق را دارند ؟
ببینید کسب و کارها و به ویژه خرده‌فروشان زنجیره‌ای که محل بحث مان می باشند باید نقاط اهرمی را شناسایی کنند . نقاط اهرمی نقاطی است که در یک سیستم پیچیده تامین و توزیع با کوچکترین اثر بیشترین تغییرات مثبت را به جای می گذارند. البته عکس آن نیز ممکن است. از طرفی یافتن این نقاط رویکردی ابتکاری، مدیری نوآور، پرسنلی متعهد و سرمایه بالائی را می طلبد که داشتن جمیع این موارد بصورت توامان برای اکثر سازمانها رویائی بوده و کار آسانی نیست. ولی فراموش نشود شناسایی این نقاط مزیت رقابتی می‌آورد و بهتر است در شایستگی های کلیدی و فاکتورهای موفقیت مداقه نمود.
فراموش نشود زنجیره تامین اهمیت خود را در این ایام کرونا به رخ کشید . فی المثل در ایام نوروز مشتریان محبوس در منازل تقاضای بالایی را برای برخی از کالاها داشتند که فقط یک سازمان پویا و چابک می توانست پاسخگو باشد. سفرهای کنسل شده اند و رستورانهای تعطیل اند و مردم تنها سرگرمی متعارف خود را از دست داده بودند. لذا به ناگاه مثلا مواد اولیه فست فود که در شرایط عادی به هیچ وجه جزو کالاهای اساسی قرار نمی‌گیرد چالش جدی فروشگاه‌ها گردید. در اینجا زنجیره تامین با کارکرد تمام شیفت و فروشگاه زنجیره ای با توزیع مویرگی نیاز را پاسخ دادند. پس ملاحظه فرمودید که دیگر نمی توان ماسک، دستکش و مواد ضدعفونی را تنها تقاضای این ایام دانست زیرا در بحران کرونا با تغییر سبک زندگی مواجه شده ایم که در پسا کرونا نیز ادامه می یابد . لذا مدیران و خرده فروشی های زنجیره ای با اقدامات کارآفرینانه می توانند تمهیدات و راهکارهای جدید را در جهت جلب ،جذب و رضایت مشتری انتخاب کنند.
جناب دکتر ظریفی آیا خرده فروشی ها و فروشگاه های زنجیره ای کشور توانستند خود را با این شرایط تطبیق داده و اقداماتی انجام دهند که هم سودآوری خود را تنظیم کنند و هم مشتریان را راضی از این دوران بگذرانند؟ درکل نمره قبولی را می توان به صنعت خرده فروشی داد؟
بله . شایسته است تبریک و خسته نباشید گفت به خرده فروشی های زنجیره‌ای ، که بی تردید در ایام کرونا با از خودگذشتگی و بعضاً سوق دادن برخی هزینه ها به سمت خود نگذاشتند قفسه فروشگاه ها خالی بماند . که البته این مهم به پشتوانه شبکه توزیع، تولید ، تامین و همچنین نیروی انسانی متعهد میسر شد به عنوان مثال فروشگاه های زنجیره ای افق کوروش به عنوان بزرگترین خرده فروشی در کشور توانستند در بیشتر جنبه ها تقاضای فزاینده را پاسخگو باشند. افق کوروش حتی با اقداماتی که ریشه در مسئولیت اجتماعی آنها داشت برای مردم گرفتار در قرنطینه های خانگی جایگاه یک خرده فروشی تراز و معیار را به ما نشان داد . همچنین تهیه اقلام بهداشتی برای کادرهای درمانی و توزیع محصولات بهداشتی با قیمت مناسب در فروشگاه ها و آن هم در ایامی که بسیاری سوداگر و محتکر شده بودند ، تامین و توزیع اقلام مورد نیاز خانوار ، افزایش تعداد شعب در محله ها و حتی پاسخگویی به تب سهامداری جامعه با سهامدار کردن مشتریان ، همه و همه نشانگر پختگی این سازمان در ایام کرونا و پسا کرونا دارد . شاید بتوان طلایه‌دار نوآوری و همگامی با سایر بخش های اقتصادی کشور را همین خرده‌فروشان داخلی دانست که انصافاً در این ماه ها دیدیم تفکر استراتژیک مدیران آن بر پاسخگویی به دغدغه های مشتریان متمرکز می باشد.
و سخن آخر ؟
کرونا درسی داشت برای مردم، مسئولین ،تولید کنندگان و توزیع کنندگان که برای کشوری تحریم زده ، جهش تولید و حمایت از ظرفیت تولید فعلی می تواند بهترین جایگزین واردات و صرفه جوئی ارزی باشد و اتکا به تامین کنندگان و توزیع کنندگان داخلی و حمایت از آنها می تواند کشور را از بحران های غیر قابل پیش بینی مصون دارد و امید که با سلامتی مردم و گذار از این ایام کمترین خسارت را برای کسب و کار ها شاهد باشیم و دوران پسا کرونا به زودی برای کشور آغاز شود .
